නැගෙනහිර ජෙරුසලම සහ ඊශ්‍රායලය ඇතුළුව අත්පත් කරගත් පලස්තීන භූමිය පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ ස්වාධීන ජාත්‍යන්තර විමර්ශන කොමිසම 2025 සැප්තැම්බර් 16 වැනිදා සිය වාර්තාව නිකුත් කළේය.

කීර්තිමත් දකුණු අප්‍රිකානු නීතිවේදියකු මෙන්ම එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් පිළිබඳ හිටපු කොමසාරිස් නවනීදන් “නවි” පිල්ලේගේ ප්‍රධානත්වයෙන් යුත් ත්‍රිපුද්ගල කොමිසම ප්‍රකාශ කළේ ඊශ්‍රායලය ගාසා තීරයේ පලස්තීනුවන්ට එරෙහිව වාර්ගික සංහාරයක් සිදු කර ඇති බවය.

“ඊශ්‍රායල බලධාරීන්ට සහ ඊශ්‍රායල ආරක්ෂක හමුදාවලට ගාසා තීරයේ පලස්තීනුවන් සම්පූර්ණයෙන්ම හෝ අර්ධ වශයෙන් විනාශ කිරීමේ වාර්ගික සංහාරක අභිප්‍රාය ඇති බව කොමිසම නිගමනය කරයි” යනුවෙන් එම වාර්තාව පවසයි. වාර්ගික සංහාරය අවසන් කිරීමට සහ එයට වගකිවයුතු අයට දඬුවම් කිරීමට ජාත්‍යන්තර නීතිය යටතේ ඔවුන්ගේ නීතිමය බැඳීම් ඉටු කරන ලෙස කොමිසම සිය වාර්තාව හරහා ඊශ්‍රායලය සහ සියලුම රාජ්‍යවලින් ඉල්ලීමක් කර ඇත.

කවුරුත් දන්නා පරිදි, අගමැති බෙන්ජමින් “බෙබේ” නෙතන්යාහුගේ ඊශ්‍රායල රජය, පසුගිය වසර දෙක තුළ පොදුවේ පලස්තීන වාර්ගික තාවට සහ විශේෂයෙන් ගාසා තීරයේ පදිංචිකරුවන්ට එරෙහිව ම්ලේච්ඡ මිලිටරි ප්‍රහාරයක් දියත් කර ඇත. මෙම හමුදා මෙහෙයුම ලොව පුරා සිටින වාමාංශිකයන්ගේ සිට ලිබරල්වාදීන් දක්වා හෘද සාක්ෂියට එකඟව කටයුතු කරන වාර්ගිකතාව විසින් වාර්ගික සංහාරක යුද්ධයක් ලෙස දැඩි ලෙස විවේචනය කර ඇත. නවී පිල්ලේ කොමිසමේ වාර්තාව ඊශ්‍රායලයට එරෙහි වාර්ගික සංහාර චෝදනාවට විශාල විශ්වාසයක් සහ බරක් එක් කර ඇත.

පුරෝකථනය කළ හැකි පරිදි, ඊශ්‍රායල විදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශය පරීක්ෂණයේ සොයාගැනීම් “ව්‍යාජ” ලෙස හඳුන්වමින් හෙළා දුටු අතර “X” (ට්විටර්) පණිවුඩයක් නිකුත් කරමින් අමාත්‍යාංශය පැවැසුවේ වාර්තාවේ කතුවරුන් “හමාස් නියෝජිතයන් ලෙස සේවය කරන” බවය. “වාර්තාව සම්පූර්ණයෙන්ම රඳාපවතින්නේ හමාස් අසත්‍යය මත වන අතර, ඒවා අන් අය විසින් නැවත නැවතත් අපුල්ලමින් සිටියි” යැයි ඊශ්‍රායල විදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශය පවසයි. “මෙම විකෘති සහ අසත්‍ය වාර්තාව ඊශ්‍රායලය තරයේ ප්‍රතික්ෂේප කරන අතර, මෙම විමර්ශන කොමිසම වහාම අහෝසි කරන ලෙස ඉල්ලා සිටිමු” යැයි අමාත්‍යාංශය තවදුරටත් පවසයි. එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ ඊශ්‍රායලයේ නිත්‍ය නියෝජිත ඩැනියෙල් මෙරොන් ද පරීක්ෂණයේ සොයාගැනීම් හෙළා දුටු අතර, ඔහු එය “අපකීර්තිමත්”, “ව්‍යාජ” සහ “අපහාසාත්මක නන්දෙඩවීමක්” ලෙස හැඳින්වීය.

වාර්තාව නිකුත් වී සති දෙකකටත් අඩු කාලයකදී, එක්සත් වාර්ගික පද වාර්ගිකාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්, යුද්ධය අවසන් කර ගාසා තීරයේ සාමය ඇති කිරීම සඳහා වන ඔහුගේ කරුණු 20 ක සැලැස්ම ප්‍රසිද්ධියට පත් කළේය. බොහෝ දැනුමැති නිරීක්ෂකයන් මෙම කරුණු 20 ක සැලැස්ම සැක සහිත ලෙස හැඳින්වූ අතර, ඔවුන් විසින් එය සලකනු ලැබුවේ ගාසා තීරය ඈඳාගැනීමේ දුෂ්ට කුමන්ත්‍රණය සම්පූර්ණ කිරීම සඳහා ට්‍රම්ප්-නෙතන්යාහු යුගලය කළ තවත් කාලය මිලදී ගැනීමේ උපක්‍රමයක් ලෙස ය. මෙම ක්‍රියාව සිදු කළ කාලය තවත් ඍණාත්මක ප්‍රතිවිපාකයකට හේතු විය. ගාසා තීරයේ වාර්ගික සංහාරයට ඊශ්‍රායලය වරදකරු බවට පත් කරන ලද එක්සත් ජාතීන්ගේ කොමිසමේ වාර්තාවෙන් ගෝලීය අවධානය වෙනතකට යොමු වෙමින් පවතී. එබැවින්, මෙම තීරුවෙන් නවී පිල්ලේගේ ප්‍රධානත්වයෙන් යුත් කොමිසමේ වාර්තාව කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන්නේ එවැනි පසුබිමක් තුළය.

පලස්තීනය පිළිබඳ තිදෙනකුගෙන් යුත් මෙම ස්වාධීන ජාත්‍යන්තර විමර්ශන කොමිසම පිහිටුවනු ලැබුවේ එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලය විසිනි. සාමාජිකයන් 47 දෙනකුගෙන් යුත් රාජ්‍යය විසින් විමර්ශන කමිටුව නම් කරනු ලැබුණි. නවී පිල්ලේ හැරුණු විට, කොමිසමේ අනෙක් සාමාජිකයන් දෙදෙනා වන්නේ ප්‍රමාණවත් නිවාස පිළිබඳ පළමු එක්සත් ජාතීන්ගේ විශේෂ නියෝජිත ලෙස සේවය කළ ඉඩම් අයිතිවාසිකම් සහ නිවාස පිළිබඳ ඉන්දියානු විශේෂඥ මිලූන් කොතාරි සහ මියන්මාරය සඳහා වූ විශේෂ උපදේශක මණ්ඩලයේ නිර්මාතෘ සහ විශේෂඥ සාමාජිකයකු ඇතුළුව එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ බහුවිධ භූමිකා ඉටු කර ඇති ඕස්ට්‍රේලියානු ජාත්‍යන්තර මානව හිමිකම් නීතිඥ ක්‍රිස් සිඩෝටි ය.

“එක්සත් ජාතීන්ගේ මේ දක්වා ඇති ප්‍රබලම සහ වඩාත්ම බලයලත් සොයා ගැනීම” ලෙස විස්තර කර ඇති කොමිසමේ අලුතින් නිකුත් කරන ලද වාර්තාවෙන්, 1948 වාර්ගික සංහාර සම්මුතිය යටතේ අර්ථ දක්වා ඇති පරිදි, වාර්ගික සංහාරයට හේතු වන ක්‍රියා පහෙන් හතරක් ජාතික, වාර්ගික වාර්ගික, වාර්ගික හෝ ආගමික කණ්ඩායමකට එරෙහිව සිදු කරන බවට නිගමනය කිරීමට සාධාරණ හේතු සොයා ගෙන ඇත. කෙටියෙන් කිවහොත්, 2023 ඔක්තෝබර් මාසයේ යුද්ධය ආරම්භ වූ දා සිට ගාසා තීරයේ පලස්තීනුවන්ට එරෙහිව වාර්ගික සංහාරයක් සිදු කිරීම සම්බන්ධයෙන් ඊශ්‍රායල රාජ්‍යය වැරදිකරු වේ.

වාර්ගික සංහාරය

මෙම අවස්ථාවේදී පැන නගින ප්‍රධාන ප්‍රශ්නයක් වන්නේ වාර්ගික සංහාරය යන්න අර්ථ දැක්වීමයි. වාර්ගික සංහාරයක් යනු කුමක්ද? වාර්ගික සංහාර වැළැක්වීම සහ ආරක්ෂා කිරීමේ වගකීම පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ කාර්යාලය වාර්ගික සංහාරයට අදාළ පසුබිම සහ ඉතිහාසය පිළිබඳ අදාළ තොරතුරු සපයයි. උපුටා ගැනීම් කිහිපයක් පහත දැක්වේ:

“වාර්ගික සංහාරය” යන වචනය මුලින්ම භාවිත කරනු ලැබුවේ 1944 දී පෝලන්ත ජාතික නීතිඥ රෆායෙල් ලෙම්කින් විසිනි. ඒ ඔහුගේ ‘‘Axis Rule in Occupied Europe’’ යන පොතේය. එය ජාතිය හෝ ගෝත්‍රය යන අර්ථය ඇති ජෙනෝස් (Cide) යන ග්‍රීක උපසර්ගය සහ ඝාතනය යන අර්ථය ඇති ලතින් උපසර්ගය වන සයිඩ් (Cide) යන දෙකෙන් සමන්විත වේ. ලෙම්කින් මෙම යෙදුම සංවර්ධනය කළේ “සමූලඝාතනය” (Holocaust) අතරතුර යුදෙව් වාර්ගික තාව ක්‍රමානුකූලව ඝාතනය කිරීමේ නාසි ප්‍රතිපත්තිවලට අර්ධ වශයෙන් ප්‍රතිචාර දැක්වීමට පමණක් නොව, විශේෂිත වාර්ගික කණ්ඩායම් විනාශ කිරීම අරමුණු කරගත් ඉලක්කගත ක්‍රියාමාර්ග ඉතිහාසයේ පෙර අවස්ථාවට ප්‍රතිචාර වශයෙන් ය.

පසුව, රෆායෙල් ලෙම්කින් විසින් වාර්ගික සංහාරය ජාත්‍යන්තර අපරාධයක් ලෙස පිළිගෙන සංග්‍රහ කිරීම සඳහා වූ ව්‍යාපාරයට නායකත්වය දෙනු ලැබුණි. 1946 දී එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය (A/RES/96-I) විසින් ජාත්‍යන්තර නීතිය යටතේ ප්‍රථම වරට වාර්ගික සංහාරය අපරාධයක් ලෙස පිළිගනු ලැබීය. 1948 දී වාර්ගික සංහාර අපරාධ වැළැක්වීම සහ දඬුවම් කිරීම පිළිබඳ සම්මුතියේ (වාර්ගික සංහාර සම්මුතිය) එය ස්වාධීන අපරාධයක් ලෙස සළකුණු කරනු ලැබුණි. රාජ්‍ය 153 ක් විසින් (2022 අප්‍රේල් වන විට) මෙම සම්මුතිය අනුමත කර ඇත.

ජාත්‍යන්තර අධිකරණය (International Court of Justice) නැවත නැවතත් ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ සම්මුතිය සාමාන්‍ය සාම්ප්‍රදායික ජාත්‍යන්තර නීතියේ කොටසක් වන මූලධර්ම මූර්තිමත් කරන බවයි. මෙයින් අදහස් කරන්නේ රාජ්‍ය විසින් වාර්ගික සංහාර සම්මුතිය අනුමත කර තිබේද නැද්ද යන්න නොසලකා, ඔවුන් සියල්ලන්ම නීතියේ කාරණයක් ලෙස වාර්ගික සංහාරය ජාත්‍යන්තර නීතිය යටතේ තහනම් කර ඇති අපරාධයක් යන මූලධර්මයට බැඳී ඇති බවයි. වාර්ගික සංහාරය තහනම් කිරීම ජාත්‍යන්තර නීතියේ (හෝ ius cogens) අනිවාර්ය සම්මතයක් බවත්, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, එයින් කිසිදු අවතක්සේරු කිරීමකට ඉඩ නොදෙන බවත් ජාත්‍යන්තර අධිකරණය ප්‍රකාශ කර ඇත.

වාර්ගික සංහාර සම්මුතියේ II වැනි වගන්තියේ අඩංගු වාර්ගික සංහාර අපරාධය පිළිබඳ නිර්වචනය සාකච්ඡා ක්‍රියාවලියක ප්‍රතිඵලයක් වූ අතර, එය 1948 දී සම්මුතිය කෙටුම්පත් කරන අවස්ථාවේ එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමාජික රටවල් අතර ඇති කරගත් සම්මුතිය පිළිබිඹු කරයි. ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණයේ රෝම ප්‍රඥප්තියේ (6 වැනි වගන්තිය) වාර්ගික සංහාර සම්මුතියේ මෙන්ම අනෙකුත් ජාත්‍යන්තර සහ දෙමුහුන් අධිකරණ බල ප්‍රඥප්තිවල ද වාර්ගික සංහාර සම්මුතියේ ඇති නියමවලට සමානව වාර්ගික සංහාරය අර්ථ දක්වා ඇත. බොහෝ රාජ්‍ය ඔවුන්ගේ දේශීය නීතිය තුළ වාර්ගික සංහාරය අපරාධයක් ලෙස නම් කර ඇත. අනෙක් අය තවමත් එසේ කර නොමැත.

අර්ථ දැක්වීම

වාර්ගික සංහාර අපරාධ වැළැක්වීම සහ දඬුවම් කිරීම පිළිබඳ සම්මුතිය

IIවැනි වගන්තිය

වර්තමාන සම්මුතියේ, වාර්ගික සංහාරය යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ ජාතික, ජන වර්ගයක්, වාර්ගික හෝ ආගමික කණ්ඩායමක් සම්පූර්ණයෙන්ම හෝ අර්ධ වශයෙන් විනාශ කිරීමේ අරමුණින් සිදු කරන ලද පහත සඳහන් ක්‍රියාවන්ගෙන් ඕනෑම එකක් ය.

1. කණ්ඩායමේ සාමාජිකයන් ඝාතනය කිරීම.

2. කණ්ඩායමේ සාමාජිකයන්ට බරපතළ ශාරීරික හෝ මානසික හානියක් කිරීම.

3. කණ්ඩායමේ භෞතික විනාශය සම්පූර්ණයෙන් හෝ අර්ධ වශයෙන් සිදු කිරීම සඳහා නිර්මාණය කරන ලද ජීවන තත්ව හිතාමතාම ඇති කිරීම.

4.   කණ්ඩායම තුළ උපත් වැළැක්වීමට අදහස් කරන පියවර පැනවීම.

5. කණ්ඩායමේ දරුවන් එක් වාර්ගික කොට්ඨාසයකින් තවත් වාර්ගික කොට්ඨාසයකට බලහත්කාරයෙන් මාරු කිරීම.

වාර්ගික සංහාරය අපරාධයකි

වාර්ගික සංහාරක සම්මුතියේ I වැනි වගන්තියේ ස්ථාපිත කර ඇත්තේ සන්නද්ධ ගැටුමක සන්දර්භය තුළ, ජාත්‍යන්තර හෝ ජාත්‍යන්තර නොවන, නමුත් සාමකාමී තත්වයක සන්දර්භය තුළ ද වාර්ගික සංහාරක අපරාධය සිදුවිය හැකි බවයි. මෙය එතරම් සුලභ නොවන නමුත් තවමත් දැකිය හැකිය. එම වගන්තියම වාර්ගික සංහාරක අපරාධය වැළැක්වීමට සහ දඬුවම් කිරීමට ගිවිසුම්ගත පාර්ශවයන්ගේ බැඳීම තහවුරු කරයි.

වාර්ගික සංහාරය යනු කුමක්ද යන්න පිළිබඳ වාර්ගික ප්‍රිය අවබෝධය ජාත්‍යන්තර නීතිය යටතේ සම්මතයේ අන්තර්ගතයට වඩා පුළුල් වේ. වාර්ගික සංහාර සම්මුතියේ II වැනි වගන්තියේ වාර්ගික සංහාර අපරාධය පිළිබඳ පටු අර්ථ දැක්වීමක් අඩංගු වන අතර, එයට ප්‍රධාන අංග දෙකක් ඇතුළත් වේ.

1. මානසික අංගයක්: “ජාතික, ජන වාර්ගික, වාර්ගික හෝ ආගමික කණ්ඩායමක් ලෙස, සම්පූර්ණයෙන් හෝ අර්ධ වශයෙන් විනාශ කිරීමේ අභිප්‍රාය” සහ

2. සවිස්තරාත්මකව ලැයිස්තුගත කර ඇති පහත ක්‍රියා පහ ඇතුළත් භෞතික අංගයක්.

● කණ්ඩායමේ සාමාජිකයන් ඝාතනය කිරීම.

 කණ්ඩායමේ සාමාජිකයන්ට බරපතළ ශාරීරික හෝ මානසික හානියක් සිදු කිරීම.

හිතාමතාම කණ්ඩායමේ ජීවන තත්වයට සම්පූර්ණයෙන් හෝ අර්ධ වශයෙන් භෞතික විනාශයක් ඇති කිරීමට සැලසුම් කිරීම.

කණ්ඩායම තුළ උපත් වැළැක්වීමට අදහස් කරන පියවර පැනවීම.

කණ්ඩායමේ දරුවන් වෙනත් කණ්ඩායමකට බලහත්කාරයෙන් මාරු කිරීම.

අභිප්‍රාය

නිශ්චය කිරීමට අපහසුම අංගය අභිප්‍රායයි. වාර්ගික සංහාරයක් ලෙස සැලකීමට නම්, අපරාධකරුවන්ගේ පැත්තෙන් ජාතික, ජන වාර්ගික, වාර්ගික හෝ ආගමික කණ්ඩායමක් භෞතිකව විනාශ කිරීමට ඔප්පු කරන ලද අභිප්‍රායක් තිබිය යුතුය. සංස්කෘතික විනාශය ප්‍රමාණවත් නොවේ, කණ්ඩායමක් විසුරුවා හැරීමේ අභිප්‍රායක් ද නොවේ. වාර්ගික සංහාරයේ අපරාධය එතරම් අද්විතීය වන්නේ මෙම විශේෂ අභිප්‍රායයි. ඊට අමතරව, ජාත්‍යන්තර නීතියේ වාර්ගික සංහාරයේ අර්ථ දැක්වීමට එම අංගය ඇතුළත් නොවුණත්, නඩු නීතිය රාජ්‍යයක හෝ සංවිධානාත්මක සැලැස්මක හෝ ප්‍රතිපත්තියක පැවැත්ම සමඟ අභිප්‍රාය සම්බන්ධ කර ඇත.

වැදගත් වන්නේ, සම්මුතිය යටතේ ආරක්ෂා කර ඇති කණ්ඩායම් හතරෙන් එකක ඔවුන්ගේ සැබෑ හෝ සංජනනීය සාමාජිකත්වය නිසා (උදාහරණයක් ලෙස දේශපාලන කණ්ඩායම් බැහැර කරයි), වාර්ගික සංහාරයට ගොදුරු වූවන් අහඹු ලෙස නොව හිතාමතාම ඉලක්ක කර ගැනීමයි. මෙයින් අදහස් කරන්නේ විනාශයේ ඉලක්කය එහි සාමාජිකයන් පුද්ගලයන් ලෙස නොව, කණ්ඩායම විය යුතු බවයි. එම කොටස හඳුනාගත හැකි (භූගෝලීය වශයෙන් සීමිත ප්‍රදේශයක් ඇතුළුව) සහ “සැලකිය යුතු” තාක් කල්, කණ්ඩායමේ කොටසකට එරෙහිව පමණක් වාර්ගික සංහාරය සිදු කළ හැකිය.

මාධ්‍ය සාකච්ඡාව

එක්සත් ජාතීන්ගේ විමර්ශන කොමිසමේ සභාපතිනි, නවී පිල්ලේ හෙවත් ආචාර්ය නවනීදන් පිල්ලේ, වාර්තාව නිකුත් කිරීමෙන් පසු මාධ්‍ය හමුවක් පැවැත්වූවාය. එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් පිළිබඳ මහ කොමසාරිස් කාර්යාලය වාර්තාවේ සොයාගැනීම් සහ අනුගමනය කරන ලද ක්‍රමවේදය පිළිබඳව බොහෝ සිදුවීම පිළිබඳව තොරතුරු සහිත මාධ්‍ය නිවේදන නිකුත් කර ඇත. අදාළ උපුටා ගැනීම් කිහිපයක් පහත දැක්වේ;

“නැගෙනහිර ජෙරුසලම සහ ඊශ්‍රායලය ඇතුළුව අල්ලාගෙන සිටින පලස්තීන භූමිය පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ ස්වාධීන ජාත්‍යන්තර විමර්ශන කොමිසම 2023 ඔක්තෝබර් 7 වැනිදා සිට පසුගිය වසර දෙකක කාලය තුළ සිදුවීම් විමර්ශනය කරමින් සිටී. 1948 වාර්ගික සංහාර අපරාධ වැළැක්වීම සහ දඬුවම් කිරීම පිළිබඳ සම්මුතිය මගින් අර්ථ දක්වා ඇති වාර්ගික සංහාරක ක්‍රියා පහෙන් හතරක් ඊශ්‍රායල බලධාරීන් සහ ඊශ්‍රායල ආරක්ෂක හමුදා  සිදු කර ඇති බව කොමිසම නිගමනය කර ඇත. එනම් ඝාතනය කිරීම, බරපතළ ශාරීරික හෝ මානසික හානියක් සිදු කිරීම, පලස්තීනුවන් සම්පූර්ණයෙන්ම හෝ අර්ධ වශයෙන් විනාශ කිරීමට සැලසුම් කර ඇති ජීවන තත්වය හිතාමතාම ඇති කිරීම සහ උපත් වැළැක්වීමට අදහස් කරන පියවර පැනවීමයි.”

“ඊශ්‍රායල සිවිල් සහ හමුදා බලධාරීන්ගේ පැහැදිලි ප්‍රකාශ සහ ඊශ්‍රායල ආරක්ෂක හමුදාවල හැසිරීම් රටාව අනුව, ගාසා තීරයේ පලස්තීනුවන් කණ්ඩායමක් ලෙස සම්පූර්ණයෙන්ම හෝ අර්ධ වශයෙන් විනාශ කිරීමේ අරමුණින් වාර්ගික සංහාරක ක්‍රියා කර ඇති බව පෙනෙන්නට තිබේ.

“ගාසා තීරයේ වාර්ගික සංහාරය සඳහා ඊශ්‍රායලය වගකිව යුතු බව කොමිසම නිගමනය කර ඇත” යැයි කොමිසමේ සභාපති නවී පිල්ලේ පවසයි. “වාර්ගික සංහාර සම්මුතියේ දක්වා ඇති නිර්ණායක සපුරාලන ක්‍රියා හරහා ගාසා තීරයේ පලස්තීනුවන් විනාශ කිරීමේ අභිප්‍රායක් ඇති බව පැහැදිලිය”.

“මෙම සාහසික අපරාධ සඳහා වගකීම පැවරෙන්නේ ඉහළම තලයේ සිටින ඊශ්‍රායල බලධාරීන් වෙතයි. ඔවුන් ගාසා තීරයේ පලස්තීන කණ්ඩායම විනාශ කිරීමේ නිශ්චිත අභිප්‍රාය ඇතිව වසර දෙකකට ආසන්න කාලයක් තිස්සේ වාර්ගික සංහාරක ව්‍යාපාරයක් මෙහෙයවා ඇත” යැයි පිල්ලේ පැවැසුවාය. වාර්ගික සංහාරක ක්‍රියා විමර්ශනය කිරීමට සහ චෝදනා ලැබූ අපරාධකරුවන්ට එරෙහිව නඩු පැවරීමට අපොහොසත් වීමෙන්, වාර්ගික සංහාරය වැළැක්වීමට සහ දඬුවම් කිරීමට ඊශ්‍රායලය අපොහොසත් වී ඇති බව කොමිසම ද සොයා ගෙන ඇත”.

මෙම වාර්තාව කොමිසමේ සියලුම පෙර විමර්ශන මෙන්ම ඊශ්‍රායල හමුදා විසින් ගාසා තීරයේ සිදු කරන ලද ප්‍රහාර සම්බන්ධයෙන් සත්‍ය සහ නීතිමය සොයාගැනීම් සහ 2023 ඔක්තෝබර් 7 වැනිදා සිට 2025 ජූලි 31 වැනිදා දක්වා ඊශ්‍රායල බලධාරීන්ගේ හැසිරීම සහ ප්‍රකාශ මත පදනම් වේ. කොමිසමේ සොයාගැනීම් පදනම් වී ඇත්තේ වාර්ගික සංහාරය (actus reus) සහ වාර්ගික සංහාරක අභිප්‍රාය (dolus specialis) යන යටින් පවතින ක්‍රියාවන් පිළිබඳ පුළුල් පරීක්ෂණයක් මතය.

හමුදා මෙහෙයුම්

වාර්ගික සංහාරක ක්‍රියා ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීමේදී, කොමිසම ගාසා තීරයේ ඊශ්‍රායල හමුදා මෙහෙයුම් පරීක්ෂා කළ අතර, එහිදී පලස්තීනුවන් පෙර නොවූ විරූ සංඛ්‍යාවක් ඝාතනය කිරීම සහ බරපතළ ලෙස හානි කිරීම. සාගතයට තුඩු දෙන මානුෂීය ආධාර අවහිර කිරීම ඇතුළුව සම්පූර්ණ වැටලීමක් පැනවීම. ගාසා තීරයේ සෞඛ්‍ය සේවා සහ අධ්‍යාපන පද්ධති ක්‍රමානුකූලව විනාශ කිරීම. ලිංගික හා ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය මත පදනම් වූ ප්‍රචණ්ඩත්වයේ ක්‍රමානුකූල ක්‍රියා සිදු කිරීම, ළමයින් ඍජුවම ඉලක්ක කිරීම, ආගමික හා සංස්කෘතික ස්ථානවලට ක්‍රමානුකූලව සහ පුළුල් ප්‍රහාර එල්ල කිරීම සහ ජාත්‍යන්තර අධිකරණයේ නියෝග නොසලකා හැරීම ඇතුළත් විය.

වාර්ගික සංහාරක අභිප්‍රාය ස්ථාපිත කිරීමේදී, කොමිසම බොස්නියාවට එදිරිව සර්බියාව නඩුවේදී ජාත්‍යන්තර අධිකරණය විසින් නියම කරන ලද “එකම සාධාරණ අනුමානය” ප්‍රමිතිය භාවිත කළේය. කොමිසම විසින් ඊශ්‍රායල බලධාරීන් විසින් කරන ලද ප්‍රකාශ විශ්ලේෂණය කර එම ප්‍රකාශ වාර්ගික සංහාරක අභිප්‍රාය පිළිබඳ ඍජු සාක්ෂි බවට නිගමනය කළේය. ගාසා තීරයේ පලස්තීනුවන් සඳහා සාගතය සහ අමානුෂික ජීවන තත්ව පැනවීම ඇතුළුව ගාසා තීරයේ ඊශ්‍රායල බලධාරීන්ගේ සහ ඊශ්‍රායල ආරක්ෂක හමුදාවන්ගේ හැසිරීම් රටාව ද කොමිසම විශ්ලේෂණය කළ අතර, ඔවුන්ගේ මෙහෙයුම්වල ස්වභාවය අනුව නිගමනය කළ හැකි එකම සාධාරණ අනුමානය වාර්ගික සංහාරක අභිප්‍රාය බව සොයා ගත්තේය.

“ජාත්‍යන්තර අධිකරණයේ තාවකාලික පියවර සඳහා වූ නියෝග සහ සාමාජික රටවල්, එක්සත් ජාතීන්ගේ කාර්යාල, මානව හිමිකම් සංවිධාන සහ සිවිල් සමාජ කණ්ඩායම්වල අනතුරු ඇඟවීම් ඊශ්‍රායලය දැඩි ලෙස නොසලකා හැර ඇති අතර, ගාසා තීරයේ පලස්තීනුවන් විනාශ කිරීමේ උපාය මාර්ගය දිගටම කරගෙන ගොස් ඇත” යැයි පිල්ලේ පැවසුවාය. “ඊශ්‍රායල බලධාරීන්ට ඔවුන්ගේ ක්‍රියාමාර්ගය වෙනස් කිරීමට කිසිදු අදහසක් නොතිබූ බව කොමිසම සොයා ගෙන ඇත. ඊට පටහැනිව, ඊශ්‍රායල බලධාරීන් වසර දෙකකට ආසන්න කාලයක් ගාසා තීරයේ ඔවුන්ගේ වාර්ගික සංහාරක ව්‍යාපාරය නොනවත්වාම කරගෙන ගොස් ඇත. ඊශ්‍රායලය වහාම ගාසා තීරයේ වාර්ගික සංහාරය අවසන් කළ යුතු අතර, ජාත්‍යන්තර අධිකරණයේ තාවකාලික පියවර සඳහා වූ නියෝගවලට සම්පූර්ණයෙන්ම අනුකූල විය යුතුය” යැයි ඇය තවදුරටත් පැවසුවාය.

ඊශ්‍රායල රාජ්‍යය

ඊශ්‍රායල දේශපාලන හා හමුදා නායකයන්ගේ ක්‍රියා ඊශ්‍රායල රාජ්‍යයට ආරෝපණය කළ යුතුය. එබැවින්, ගාසා තීරයේ පලස්තීනුවන්ට එරෙහිව වාර්ගික සංහාරය වැළැක්වීමට අපොහොසත් වීම, වාර්ගික සංහාරය සිදු කිරීම සහ වාර්ගික සංහාරයේ අපරාධකරුවන්ට දඬුවම් කිරීමට අපොහොසත් වීම සම්බන්ධයෙන් ඊශ්‍රායල රාජ්‍යය වගකිව යුතු බව කොමිසම නිගමනය කර ඇත.

ඊශ්‍රායල ජනාධිපති අයිසැක් හර්සොග්, අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහු සහ එවකට ආරක්ෂක අමාත්‍ය යෝව් ගැලන්ට් යන අය වාර්ගික සංහාරය සඳහා පෙළඹවූ බවත්, මෙම පෙළැඹවීමට දඬුවම් කිරීම සඳහා ඔවුන්ට එරෙහිව පියවර ගැනීමට ඊශ්‍රායල බලධාරීන් අපොහොසත් වී ඇති බවත් කොමිසම නිගමනය කර ඇත. කොමිසම අනෙකුත් ඊශ්‍රායල දේශපාලන සහ හමුදා නායකයන්ගේ ප්‍රකාශ සම්බන්ධයෙන් සම්පූර්ණයෙන් තක්සේරු කර නොමැති අතර, එම ප්‍රකාශ වාර්ගික සංහාරයක් සඳහා පෙළැඹවීමක්ද යන්න තීරණය කිරීම සඳහා ඒවා ද තක්සේරු කළ යුතු බව සලකයි.

ගාසා තීරයේ වාර්ගික සංහාරය අවසන් කිරීම සහ ජාත්‍යන්තර අධිකරණයේ තාවකාලික පියවර නියෝග සම්පූර්ණයෙන්ම ක්‍රියාත්මක කිරීම ඇතුළුව ජාත්‍යන්තර නීතිමය බැඳීම්වලට වහාම අනුකූල වන ලෙස කොමිසම ඊශ්‍රායල රජයෙන් ඉල්ලා සිටී.

ඊශ්‍රායලය තම හාමත් කිරීමේ ප්‍රතිපත්තිය අවසන් කළ යුතු අතර, වැටලීම ඉවත් කළ යුතු අතර, UNRWA සහ OHCHR ජාත්‍යන්තර කාර්ය මණ්ඩලය ඇතුළු සියලුම එක්සත් ජාතීන්ගේ කාර්ය මණ්ඩලයට සහ ආධාර සපයන සහ සම්බන්ධීකරණය කරන සියලුම පිළිගත් ජාත්‍යන්තර මානුෂීය ආයතනවලට පරිමාණයෙන් සහ බාධාවකින් තොරව මානුෂීය ආධාර ලබා දීම සඳහා පහසුකම් සැලසිය යුතු අතර, සහතික කළ යුතුය.

වාර්ගික සංහාරක සිදු කිරීම සඳහා භාවිත කළ හැකි ආයුධ සහ අනෙකුත් උපකරණ ඊශ්‍රායලයට ලබාදීම කිරීම නතර කරන ලෙසටත්, ඔවුන්ගේ භූමි ප්‍රදේශවල සහ ඔවුන්ගේ අධිකරණ බලය තුළ සිටින පුද්ගලයන් සහ සංස්ථා වාර්ගික සංහාරය හෝ වාර්ගික සංහාරයට පෙළැඹවීම සඳහා ආධාර කිරීම සහ සහාය දීම සඳහා සම්බන්ධ නොවන බවට සහතික වන ලෙසටත් කොමිසම සාමාජික රටවලට නිර්දේශ කළේය. වාර්ගික සංහාරයට ඍජුව හෝ වක්‍රව සම්බන්ධ පුද්ගලයන්ට හෝ සංස්ථාවලට එරෙහිව විමර්ශන සහ නීතිමය ක්‍රියාමාර්ග හරහා වගවීම සම්බන්ධයෙන් පියවර ගත යුතු බවටද කොමිසම නිර්දේශ කළේය.

“ගාසා තීරයේ පලස්තීන වාර්ගිකතාවට එරෙහිව ඊශ්‍රායලය දියත් කළ වාර්ගික සංහාරක ව්‍යාපාරය සම්බන්ධයෙන් ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවට නිහඬව සිටිය නොහැක. වාර්ගික සංහාරයේ පැහැදිලි සලකුණු සහ සාක්ෂි මතුවන විට, එය නැවැත්වීමට ක්‍රියාමාර්ග නොගැනීම ඊට අනුබල දීමක් වේ” යැයි පිල්ලේ පැවසීය.

වාර්ගික සංහාරය නවත්වනු

“අක්‍රියතාවේ සෑම දිනකම ජීවිත අහිමි වන අතර, ඉන් ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවේ විශ්වසනීයත්වය ඛාදනය කරයි. ගාසා තීරයේ වාර්ගික සංහාරය නැවැත්වීම සඳහා සාධාරණ ලෙස ලබා ගත හැකි සියලු මාධ්‍ය භාවිත කිරීමට සියලුම රාජ්‍ය නීතිමය බැඳීමක් යටතේ සිටී” ඇය තවදුරටත් අවධාරණය කළාය.

(***)

“​ඩෙලි මිරර්” පුවත්පතේ පළවූ ලිපිය සිංහලට පරිවර්තනය කළේ

අනිල් කරුණාරත්න