ජන දිවියෙන් කතාවක්

ඒ 1975 පමණය. පූජනීය ශ්‍රී පාද අඩවියේ ශ්‍රී පාද කඳු වැටිය කිට්ටුව පිහිටි මස්කෙළිය, සමන්එළිය මහා විද්‍යාලයේ ඒ වන විට මම විදුහල්පති ලෙස සේවය කළෙමි. මහනුවරින් අධ්‍යාපන පරිපාලන සේවා විභාගය සමර්ථ වූ මට දුෂ්කර සේවය සඳහා පත්වීම ලැබුණේ සමන්එළිය මහා විද්‍යාලයටයි.   

​මේ ප්‍රදේශයට මස්කෙළිය යන නම ලැබුණේ තැනින් තැන සෑදූ පොකුණුවල සුදු වතුකරුවන් විසින් විනෝදයට මාළු බෑමට පිටරටින් ගෙන් වූ මිරිදිය මාළු වර්ග බහුල ලෙස ඇති කළ බැවිනි. මේ ප්‍රදේශය පුරා පැතිර ඇත්තේ සීමාවක් නැති තේ වතු යායවල් ය. උස ගහ කොළ නැත. ඉඳහිට උස ගහක් ඇතත් අවාරයේ හමන ශ්‍රී පාදයේ දැඩි සුළඟට ඒ ගස් ඇදවැටෙයි. ජනවාරි සිට අප්‍රේල් දක්වා ශ්‍රීපාද  වාරය බැවින් මස්කෙළිය නගරය එකම හිස්ගොඩකි.   

අඳුනන නිලධාරීන්, නෑයින්, මිත්‍රයන්ගෙන් ගුරු නිවස පිරී යයි. ඒ අයට නැවතීම, කෑම බීම සැපයීම අසීරුවෙන් වුවත් ඉටු කළෙමි. සමහර නඩ සමග අඩු වශයෙන් මම ද සීත ගඟුල දක්වාවත් ගොස් ඇරලීමට පුරුදු වූයෙමි.   

ශ්‍රීපාද අවාරය සමග දැඩි සුළඟ, අධික වර්ෂාව, දිවා රෑ වෙළාගත් වැස්ස, විදුලි කෙටීම්, බොර වතුර කඳන්, සීතල හා පාළුව සමග පිරී යයි. හරස් අතට වහින වැස්ස දින ගණන් පවතියි. කුඩයක් ඉසලුවහොත් එහි නන කැරකී කුඩ රෙද්ද ගැලවී සුළඟ සමග ඈතට යයි. දර ඉතා හිඟය. කප්පාදු කළ තේ දර ළිප ලීමට ගනී. කුඩා කෑලි තුනක දර මිටියක් ඈත පළාත්වලින් ගෙනවුත් රුපියල් දෙකට විකුණයි. එය එදා අධික මිලකි. නුවරඑළිය අධ්‍යාපන කාර්යාලයේ බොහෝ දෙනෙක් වන්දනා කාලයට දිනක් දෙකක් නැවතී යාමට පැමිණීම සිරිත විය. සංගීත මාණ්ඩලික අධ්‍යාපන නිලධාරී ප්‍රේමරත්න මහතා අවිස්සාවේල්ල ඉතා ධනවත් පවුලකට අයත් තනිකඩයෙකි. ඔහු මැදිවිය ඉක්මවා ඇත. හේ මාස දෙක තුනකට වරක් නැවතීමට අවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය ය ද රැගත් ගමන් මල්ලක් එල්ලා ගෙන ගුරු නිවසට පැමිණ නවාතැන් ගනියි. ගුරු නිවසේ දොර ජනෙල් ඇරි විට රාත්‍රී, දවල් දිස්වන්නේ ශ්‍රීපාද කඳු වැටියයි. විදුලි එළියෙන් නැහැවෙන ශ්‍රීපාද ගමන් මාර්ගය හා ශ්‍රීපාද මළුව රාත්‍රී කාලවල සිත් පහන් කරන චමත්කාරජනක දර්ශනයකි. එදා ප්‍රේමරත්න මහතා ගුරු නිවසට ගොඩ වුණේ දවස් කීපයක් නවතින බව කියමිනි.   

මැණික් පිළිබඳ අවබෝධයක් තිබූ ඔහු වතුයායකින් වෙන්දේසි කළ බිම් කොටසක් කුළියට ගෙන මැණික් සෑරීමට පළපුරුදු තුන් හතර දෙනෙක් කැටුව ඔවුන් පතල් බිමට යවා පාසලට පැමිණ ඇත.   

මැණික් පතල් බිම පිහිටියේ මස්කෙළිය සිට සැතපුම් පහක් පමණ ඈත ගවරවෙල කඩපොළ අසලයි. ගවරවෙල යන සිංහල නම එයට ලැබුණේ කලකට පෙර මේ අඩවියේ දැනට ලංකාවේ වඳ වී ඇති ගවරුන් බහුල ලෙස මේ දිය කඩිති බිමේ හෙවත් ජල විල්ලුවල ළැග සිටි බැවිනි. දෙමළෙන් මේ ප්‍රදේශය සාමිමලේ යනුවෙන් ද ඉංග්‍රීසියෙන් අෆ්කොට් ලෙස ද හඳුන්වයි. කම්කරු පිරිස මස්කෙළි ඔය අසල වාඩියක් ගසා පතල හාරති. ඔවුනට අවශ්‍ය හාල්, තුනපහ, මුදල් රැගෙන ප්‍රේමරත්න මහතා හවස පහළට යයි. පතලට ඉහළින් කුඩා දිය අැල්ලකි. දිය ඇල්ලේ ජලය වැටෙන ස්ථානයේ ගල හැරී සෑදුණු වක්කලමකි.   

වාඩියට ගොස් දිනක් රෑ වී පැමිණි ප්‍රේමරත්න මහතා අැඟ පුරා ඩහදිය වගුරුවා ගෙන මා සමඟ කතාවකට මුල පිරුවේය. අද උදෙන්ම මම වාඩියට ගියා. ඊයේ රෑ හරියට නින්ද ගියෙත් නෑ. උදේ හත වෙන කොට මම පතල ළඟ. වැඩ කරන මිනිස්සු උදේ කෑම තවම පිළි​ෙයළ කරමිනුයි හිටියේ. පතලට උඩින් පුංචි දිය ඇල්ලක් තියෙනවා. මස්කෙළි ඔය දිගේ පළාතෙම එළිය විහිදුවා ගෙන අාපු වස්තුවක් දිය ඇල්ල දිගේ පහළට වැටිලා ඇල්ල පාමුළ වක්කලමේ ගිලිලා අතුරුදන් වුණා. මගේ ඇගේ ලෝම කෙළින් හිටියා. පළාතම ඒකෙන් එළිය වැටුණා. ඒත් වක්කලමෙන් උඩට ආවේ නෑ. වක්කලමේ ගිලිලා නොපෙනී ගියා. ඒ මොකක්ද කියලා දන්නවාද? ඒක තමයි ගමන් මැණික. තියඹරා ගෙඩියක් විතර ඇති. එක තැනක නෑ. ඒක වතුර ගංගා, වෙල්එළි, පර්වත විදගෙන පොළොව උඩින් පොළොව යටින් නිතරම ගමන් කරන ගමන් මැණිකක්. එකතැන නැවතීමක් නෑ. පතළක් හාරනකොට පුවක් ගහක් තරමට හරස් කොට විහිදෙන වතුර පහරක් තිබුණොත් ඒ ගමන් මැණික ගිය පාරක්. ඒකේ මැණික් වරදින්නේ නෑ. කාටවත් ගමන් මැණික අයිති කරගෙන තියා ගන්න බෑ. ඒක හැම විටම තද කළුගල පවා විදගෙන පොළොව යටිනුත් ගමන් කරනවා. මට දුක මගේ ඇස් ඉදිරිපිටම ගමන් මැණික දැකලා අතුරුදන් වුණු එක.   

මම ඔහුගේ කතා​වෙන් ගල් ගැසී බලා සිටියෙමි. වාසනාව ඔහුට අත වනා ඉවත්ව ගිය බවක් මට හැඟෙයි.   

එස්.කේ. ජයවර්ධන
වත්තේගම හිටපු කලාප අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂ