ලොව පුරා බෞද්ධ ප්‍රජාව වෙසක් උත්සවය මහත් හරසරින් සමරනු ලබයි. මෙම උතුම් දිනය විවිධ රටවල විවිධ ආකාරයෙන් සමරනු දැකිය හැකිය. තායිලන්තය, මියන්මාරය වැනි බෞද්ධ රටවල මෙන්ම බෞද්ධ ප්‍රජාවක් වෙසෙන ඇතැම් බටහිර රටවල ද වෙසක් උත්සවය සුවිශේෂී වැදගත්කමක් උසුලයි.

විදේශවල වෙසක් උත්සවය සමරනු ලබන්නේ ප්‍රාදේශීය බෞද්ධ විහාරස්ථාන කේන්ද්‍ර කරගෙනය. මෙම විහාරස්ථාන වෙසක් සතිය තුළ විශේෂ ආගමික වැඩසටහන් සංවිධානය කරයි. බෞද්ධ භික්ෂූන් වහන්සේලා ගේ දේශනා, ධර්ම සාකච්ඡා, භාවනා වැඩසටහන් සහ බුද්ධ පූජා මෙහිදී ප්‍රධාන වේ. බොහෝ බැතිමත්හු සිල් සමාදන්ව වෙසක් පොහොය දිනය පුරා විහාරස්ථානවල ගත කරමින් ආගමික කටයුතුවල නිරත වෙති. විහාරස්ථාන මල්, පහන් සහ විවිධ වර්ණවත් සැරසිලිවලින් අලංකාර කර ඇති අයුරු දැකගත හැකිය.

ඇතැම් රටවල වෙසක් උත්සවය මහජන උත්සවයක් ලෙස ද පැවැත්වේ. විශේෂයෙන්ම බෞද්ධ සංවිධාන සහ ප්‍රජා කණ්ඩායම් එක්ව පෙරහර, ප්‍රදර්ශන සහ සංස්කෘතික වැඩසටහන් සංවිධානය කරයි. මෙම පෙරහර බෞද්ධ සංකේත රැගත් රථ, නර්තන කණ්ඩායම් සහ විවිධ සංස්කෘතික අංග ඇතුළත් වෙයි. බෞද්ධ කලා නිර්මාණ ප්‍රදර්ශනය කිරීම, බෞද්ධ ගීත ගායනා කිරීම සහ බෞද්ධ නාට්‍ය ඉදිරිපත් කිරීම වැනි වැඩසටහන් ද සංවිධානය කෙරේ. මෙමගින් බෞද්ධ දර්ශනය සහ සංස්කෘතිය පිළිබඳව අනෙකුත් ජාතීන්ට ද දැනුමක් ලබාදීමටත්, විවිධ සංස්කෘතීන් අතර සහයෝගීතාව වර්ධනය කිරීමටත් පිටිවහලක් වෙයි.

ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදය, කැනඩාව, ඕස්ට්‍රේලියාව සහ යුරෝපීය රටවල වෙසෙන ශ්‍රී ලාංකික, තායි, බුරුම සහ වෙනත් ආසියානු බෞද්ධයෝ ද වෙසක් උත්සවය ඉතා උත්කර්ෂවත් අන්දමින් සමරති. ඔවුහු තම ප්‍රාදේශීය විහාරස්ථාන වලට රැස් වී සම්ප්‍රදායික ආගමික චාරිත්‍රවල නිරත වෙති. එකට එක්ව දන්සල් පැවැත්වීම, වෙසක් පහන් කූඩු සහ තොරණ නිර්මාණය කිරීම වැනි සාමූහික ක්‍රියාකාරකම්වල ද ඔවුහු නිරත වෙති. මෙමගින් විදෙස් රටවල වෙසෙන බෞද්ධයන් අතර සහෝදරත්වය සහ සහයෝගීතාව වර්ධනය වන අතර, ඔවුන්ගේ සංස්කෘතික අනන්‍යතාව පවත්වා ගෙන යාමට ද එය උපකාරී වේ.

ඇතැම් රටවල වෙසක් උත්සවය නිමිත්තෙන් විශේෂ පුණ්‍ය කටයුතු සිදුවෙයි. රෝහල්වල සිටින රෝගීන්ට, අසරණ වූවන්ට සහ අඩු ආදායම්ලාභීන්ට ආධාර උපකාර කිරීම මෙහි දී කැපී පෙනෙයි. පරිසරය සුරැකීම සඳහා පැළ සිටුවීම සහ පිරිසිදු කිරීමේ වැඩසටහන් ද සංවිධානය කෙරේ. මෙම ක්‍රියාකාරකම් තුළින් බෞද්ධ දර්ශනයේ මූලික හරයන් වන දයාව, කරුණාව සහ අනුකම්පාව ලොවට විදහා දැක්වීමට ඔවුහු උත්සාහ කරති.

විවිධ රටවල වෙසක් උත්සවය සමරන ආකාරය දෙස බලන විට, බෞද්ධ දර්ශනයේ විශ්වීයත්වය සහ එය ලොව පුරා පැතිරී ඇති ආකාරය මනාව පැහැදිලි වේ. සෑම රටකම බෞද්ධයෝ බුදුන් වහන්සේගේ ඉගැන්වීම් සිහිපත් කරමින් යහපත් ජීවිතයක් ගත කිරීමටත්, සාමය සහ සහජීවනය ප්‍රවර්ධනය කිරීමටත් උත්සාහ දරති.

නේපාලයේ අද සිටින්නේ හින්දු බහුතරයකි. එසේ වුවත් නේපාල වැසියෝ ද අභිමානයෙන් වෙසක් සමරති. නේපාලයේ වෙසක් උත්සවය හැඳින්වෙන්නේ බුද්ධ ජයන්තිය යනුවෙනි. නේපාලයත් වෙසක් පුර පසළොස්වක දිනය ජාතික නිවාඩු දිනයක් විදිහට සලකයි. බුද්ධ චරිතයට අදාළ සුවිශේෂී සිදුවීම් සිදුවූ සිද්ධස්ථාන රාශියක් නේපාලයේ පවතින බැවින්, එම ස්ථාන ආශ්‍රිතව බුද්ධ ජයන්තිය සැමරීම සිදුවෙයි. කොඩි වැල් වගේම තවත් සැරසිලිවලින් එම සිද්ධස්ථාන සැරසීම සිදුවෙයි. වෙසක් පොහොයට සමගාමීව, නේපාලයේ සංචාරක කර්මාන්තය ද ඉහළ යයි. 

බෞද්ධයන් බහුලව වෙසෙන්නේ ඉන්දියාවේ ලදාක්, ඊසාන දිග ඇසෑමය, සිකිම් ආදී ඉන්දීය ප්‍රාන්ත වලය. මෙම බෞද්ධයන් නෑකම් කියන්නේ ථෙරවාදයට වඩා මහායානයට ය. ඇදහිලි විශ්වාසවල යම් වෙනස්කම් තිබුණත් බුද්ධ පූර්ණිමා ලෙසින් වෙසක් දිනය සැමරීමට පිරිස් කටයුතු කරති. ඒ නිසාම ඉන්දියානු රජය විසින් බෞද්ධයන් වැඩි පළාත්වලට බුද්ධ පූර්ණිමා දවස නිවාඩු දවසක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කර ඇත.

තායිලන්ත බෞද්ධයෝ ශ්‍රද්ධාවන්තයෝ වෙති. වෙසක් සමයේ දී බුද්ධ චරිතය සහ ආගමික සිද්ධි නැවත මතක් කර දීමට පුවරු ප්‍රදර්ශනය සහ මාර්ග සැරසීම් ආදිය තායිලන්තයේ දී වෙසක් මාසය පුරා දැක ගැනීමට පුළුවන. තායි දේශයේ වෙසක් උත්සවය හඳුන්වන්නේ විසාක බූචා යනුවෙනි. ඇතැම් අවස්ථාවල දී ලංකාවේ වෙසක් උත්සවය සැමරෙන දිනට වඩා මේ දිනය වෙනස් වන අවස්ථා ද ඇත. වෙසක් දිනයට තායිලන්තයේ වෙහෙර විහාර බෞද්ධයන් ගෙන් පිරී යනු දකින්නට ලැබේ.

පුරපස කසොන් යනුවෙන් මියන්මාරයේ වෙසක් උත්සවය හැඳින්වෙයි. තායිලන්තය මෙන්ම මියන්මාරයත් ඔවුන්ගේ සම්ප්‍රදායික චන්ද්‍ර මාස ක්‍රමය අනුව යමින් වෙසක් සැමරෙයි. කසොන් යනු ඔවුන්ගේ චන්ද්‍ර මාස ක්‍රමයට අනුව දෙවැනි මාසයටය. ජලය හා සම්බන්ධ කසොන් මාසයේ දී බෝධින් වහන්සේ නැහැවීම, බෝධින් වහන්සේ ඉදිරිපිට තමන්ගේ ප්‍රාර්ථනාවන් සිදුකිරීම ආදියට බුරුම බෞද්ධයෝ ප්‍රමුඛත්වය දෙති. 

ටිබෙට් දේශයේ වෙසක් හඳුන්වන්නේ සකා දාවා නැතිනම් සගා දාවා ලෙසය. ටිබෙටයේ ප්‍රධාන වශයෙන්ම පැතිරී ඇත්තේ මහායාන බුදු දහමය. එනිසාම ඔවුහු ඔවුන්ට අනන්‍ය වුණු චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර රැසක් වෙසක් උත්සවය නිමිති කරගෙන සිදු කරති. වෙහෙස මහන්සිය නොතකා ටිබෙට් බෞද්ධයෝ එදිනට කඳු අතරේ ඇති ඔවුන්ගේ සිද්ධස්ථාන, පූජනීය භූමි වන්දනාමාන කිරීමට චාරිකාවේ යෙදෙති. 

ලු‍සිත ජයමාන්න
විදෙස් මාධ්‍ය ඇසුරිනි