කෘතිය: වෙරොනිකා මැරෙන්න තීරණේ කරයි ( Veronika decides to die) 
කර්තෘ: පාවුලෝ කොයියෝ  
පරිවර්තනය: ගාමිණි වියන්ගොඩ   
ප්‍රකාශනය : සරසවි ප්‍රකාශකයෝ

බ්‍රසීලියානු කතුවර පාවුලෝ කොයියෝ, තම  'වෙරොනිකා මැරෙන්න තීරණේ  කරයි' නමැති නවකතාව මඟින්, ජීවිතය, මරණය සහ සිහිබුද්ධියේ අරුත පිළිබඳව අපව ප්‍රකෝපකරවනසුලු ගවේෂණයක් ඉදිරිපත් කරයි. මෙම ගැඹුරු දාර්ශනික නවකතාව සම්ප්‍රදායික සමාජ සම්මතයන්ට අභියෝග කරමින්, ප්‍රීතිමත් අවස්ථාවන්හිදී පමණක් නොව, දුක් වේදනා, ව්‍යාකූලත්වය සහ උමතුව තුළ පවා ජීවිතයේ වටිනාකම නැවත විමසා බැලීමට පාඨකයන්ට ආරාධනා කරයි.

කතාව දිව යන්නේ 90 දශකයේ චෙකොස්ලෝවැකියාව දෙකඩ වීමෙන් බිහිවන ස්ලෝවේනියාවේ ජීවත්වන 24 හැවිරිදි තරුණියක වන වෙරොනිකා වටාය. මතුපිටින්, ඇගේ ජීවිතය පරිපූර්ණය. ඇය තරුණ, සෞඛ්‍ය සම්පන්න, උගත්, නිදහස් තරුණියකි. එහෙත්, ඇය හිස් බවකින් සහ අසම්පූර්ණත්වයකින් පෙළේ. ජීවිතය තුළ තමන්ට කිරීමට තවත් කිසිවක් නොමැති බව තදින් දැනුණු පසු ඇය නිදි පෙති පානය කිරීමෙන් දිවි නසා ගැනීමට තීරණය කරයි.

කෙසේ වුවද, ඇගේ උත්සාහය අසාර්ථක වන අතර, ඇය 'විලෙත්' නමැති මානසික රෝහලකදී සිහි ලබයි. දිවි ගලවා ගත්තද, නිදිපෙතිවලින් ඇගේ හදවතට සුවකළ නොහැකි ලෙස හානි වී ඇති බව පවසන  වෛද්‍යවරු, ඇයට ජීවත් වීමට ඉතිරිව ඇත්තේ තවත් දින කිහිපයක් පමණක් බව දන්වයි. 

මිය යාම පිළිබඳ කතාවක් ලෙස ඇරඹෙන මෙම කෘතිය, ඉක්මනින්ම ජීවත් වීම පිළිබඳ කතාවක් බවට පරිවර්තනය වෙයි. විලෙත් රෝහලේ දී වෙරොනිකාට හමු වන්නේ සිහිබුද්ධිය පිළිබඳ සාම්ප්‍රදායික පිළිගැනීම් නොතකන රෝගීන් පිරිසකි.  ඔවුන් අතර, වචනවලට වඩා නිහඬතාව මඟින් සන්නිවේදනය කරන, භින්නෝන්මාදයෙන් (schizophrenia) පෙළෙන තරුණයෙකු වන එදුවා සහ භීතිකා ප්‍රහාරවලට (panic attacks) ගොදුරු වීම හේතුවෙන් තමන්ගේ මුළු ජීවිතයම අතහැර දැමූ, පෙර සාර්ථක නීතිඥවරියක වූ මාරි ද, ඇයට හමු වෙයි.

මෙම සෑම චරිතයක්ම විවිධ සමාජ අපේක්ෂාවන් ඉටු කිරීමට නොහැකි වීම හේතුවෙන් තමන් තුළම හිර වී කොටුවුණු චරිත වන අතර, ඔවුන් සමඟ ඇසුරු කරමින් අදහස් බෙදාහදාගන්නා වෙරොනිකාට, ඇය දිගු කලක් පුරා යටපත් කර තිබූ හැඟීම් වූ කුතුහලය, ආශාව, කෝපය සහ අවසානයේ ආදරය ද දැනෙන්නට පටන් ගනී. එවිට ජීවිතය කෙරෙහි වන ආශාව ඇය තුළ කෙමෙන් වර්ධනය වීම ඇරඹෙයි.

නවකතාවේ වඩාත්ම කැපී පෙනෙන අංගයක් වන්නේ කොයියෝ උමතුව පිළිබඳ හඳුන්වා දෙන  ප්‍රතිකාරයයි. ඔහු උමතුව ඉදිරිපත් කරන්නේ, එය රෝගයකට වඩා, ප්‍රශ්න නොනඟන පාලනයකට සහ අනුකූලතාවකට උමතු ලෙස ඇබ්බැහි වූ සමාජයකින් ගැලවී යාමට මිනිසුන් දරන උත්සාහයක් ලෙසය. විලෙත් රෝහල හරහා යන වෙරොනිකාගේ සංචාරය ඔස්සේ, කොයියෝ මේ ඇබ්බැහිය පිළිබඳව අප තුළ බලවත් ප්‍රශ්න මතු කරයි.

සැබවින්ම "උමතු වූවන්" යනු සමාජය තමන් මත පනවන සියලු නීති රීති, ඇදහිලි සහ විශ්වාසයන්  කිසිදාක, කිසිදු ප්‍රශ්න කිරීමකින් තොරව, කීකරුව අනුගමනය කරන පුද්ගලයන් නම්, අප කළ යුත්තේ කුමක් ද? 
සැබැවින්ම, නිදහස, ආශාව සහ අව්‍යාජත්වය ලුහුබැඳීම යනු උමතුවක්ද?

මේ අයුරින්, මෙම කතාව කතාවකට වඩා වැඩි යමක් බවට පත්වෙයි. එය වෙනස් වීමට මිනිසුන්ට ඇති ධෛර්යය පිළිබඳ දාර්ශනික ප්‍රකාශයක් බවට පත් වෙයි.

කොයියෝගේ ලේඛන ශෛලිය ප්‍රසිද්ධව ඇත්තේ සරල, එහෙත් අධ්‍යාත්මික ගැඹුරක් සහිත ශෛලියක් ලෙසය. මෙම නවකතාව ද ඊට වෙනස් නොවේ. ඔහුගේ භාෂාව සරලය, පැහැදිලිය. එහෙත්  චිත්තවේගීය හා දාර්ශනික බරකින් යුතුය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස පාඨකයන් මෙම කතාවේ වාක්‍ය යටින් ඉරි ඇඳ, සතුට, නිදහස සහ විනිශ්චයට ඇති තමන්ගේම භීතිකා පිළිබඳව තම විශ්වාසයන් සහ ඇදහීම් ගැන මෙනෙහි කරනු ඇත.

පිටු 250කටත් අඩු ප්‍රමාණයකින් යුතු මෙම නවකතාව ඉක්මනින් කියවිය හැකි වුවද, එහි බලපෑම අවසාන පිටුවෙන් පසුව පවා බොහෝ කාලයක් අප තුළ රැඳී පවතී. එය පැවැත්මේ භීතිය, ජීවිතයේ අර්ථය සෙවීම සහ මිනිසුන් කිසිදු අවබෝධයකින් තොරව සහ නොදැනුවත්වම ජීවිතය අත්හැර දමන  සියුම් ස්වරූප වැනි තේමාවන් ගවේෂණය කරයි.

මෙම කෘතිය මානසික සෞඛ්‍යය පිළිබඳ කතාවක් පමණක් නොවූවද, එය අදාළ මාතෘකාව සංවේදීතාවයෙන් යුතුව හසුරුවයි. එය ජීවත්වීමේ අරුත පිළිබඳ නිහඬ, ගැඹුරු භාවනාවකි. කොයියෝ අපට දෙන පණිවිඩය පැහැදිලිය. ජීවිතය වේදනාකාරී, අවුල් සහගත හෝ වරදවා වටහාගෙන ඇති විට පවා ගිණිය නොහැකි තරම් අගනාය.

මෙය තමන් ජීවන ගමන තුළ අතරමං වී ඇති බව හැඟෙන, තම ආශාවන් අතහැර දමා ඇතැයි සිතන, මේ සියල්ලේම ඇති අරුත කුමක්දැයි කවදාක හෝ ප්‍රශ්න කර ඇති, සෑම පුද්ගලයෙකුම අනිවාර්යයෙන්ම කියවිය යුතු කෘතියකි. සැබවින්ම ජීවත් වීමට නම්, සමහර විට, අප අනිවාර්යයෙන්ම කළ යුතු යැයි අපට හැඟෙන සෑම දෙයක්ම අත්හැරිය යුතු බව එය අපට සිහිපත් කර දෙයි.

"මෙලොව කිසිවක් අහම්බෙන් සිදු නොවේ."

"තමාගේ ජීවිත කාලය තුළ වෙරොනිකා දැන සිටි එක දෙයක් විය. ඒ නම්, ඈ හඳුනන බොහෝ මිනිසුන් අනුන්ගේ විපතේදී මහත් සේ කම්පා වන බවක් පෙන්නුම් කළත්, හැම අයුරකින් ම ඔවුන්ට පිහිට වන්නට සූදානම් බවක් පෙන්නුම් කළත්, සත්‍ය වශයෙන් ම අනුන්ගේ ව්‍යාසනයෙන් ඔවුන් වින්දනයක් ලැබූ බවයි..."

"කිසිවකු පවසා ඇති පරිදි, අපට කිරීමට ඇත්තේ අපේ පිස්සුව කිසියම් පාලනයකට නතු කිරීම පමණි. කෙනෙකුට හැඬිය හැකිය. හිත කලබල කරගත හැකිය. වෙනත් ඕනෑම සාමාන්‍ය මිනිස් ජීවියෙකු සේ වියරු විය හැකිය. මතක තබා ගත යුතු එකම දෙය වන්නේ, මේ අර්බුදකාරී අවස්ථාවන් දෙස බලා තමාගේම ආත්මය තමාට ඉහළින් සිට කොක් හඬලා සිනාසෙන බව පමණි. " 

"කියා දීමෙන් කිසිවකු උගන්නේ නැත. තම තමන් සියල්ල සොයාගත යුතුය." 

"පිස්සුව කියන්නේ, කෙනෙක්ගේ අදහස් කියාගන්න බැරිකමට. " 

"අපි හැම කෙනෙක්ම, එක පැත්තකින් නැත්නං අනික් පැත්තෙන්, පිස්සො."

"ස්වාභාවික සිතිවිලි කන්දරාවක් මිනිස්සු තමන්ගෙන්ම සඟවා ගනිති. එසේ කරන්නේ, ආදරය කිරීමට පමණක්, පවතින සැටියෙන් ලෝකය පිළිගැනීමට සහ ගැටුම් වළකා ගැනීම සඳහා හොඳ මුහුණු පෙන්වීමට පමණක්, කුඩා කළ සිට අපව ඇතිදැඩි කෙරෙන බැවිනි." 

"සිතුවිලි ආපහු ඒවි. ඒත් ඒවා පැත්තකට තල්ලු කරන්න බලන්න. අපිට තේරුම් දෙකක් තියෙනවා. එක්කෝ හිත පාලනේ කරගන්න. එහෙම නැත්තං හිත අපිව පාලනේ කරාවි. පස්සේ කියපු අත්දැකීම් තමයි අපි කාටත් හුරු. අනාරක්ෂාව, බය, සැකසංකා, ස්නායු දුර්වලකම් වගේ දේවල්වලට අපි ඉඩ අරිනවා අපිව පෙරළාගෙන යන්න. මොකද, අපි කා තුළත් ස්වයං- විනාශකාරී නැමියාවක් තියෙන නිසා." 

"...මට හරි මහන්සියි. ඒත් මට ඕනේ නැහැ  නිදාගන්න. කරන්න දේවල් ඒ තරමට තියෙනවා. ඉස්සර ඉඳන් පස්සට කල් දාපු දේවල්. ජීවිතේ කියන එක හැමදාමත් තියේවී කියලා හිතලා හැම වෙලාවෙම කල්දාපු දේවල් එමටයි. ඒ වගේම, ජීවිතේ තේරුමක් නැහැ කියලා හිතපු කාලේ ආශාව නැති කරගත්ත දේවල්වල සීමාවක් නැහැ."

" මට මෙතනින් යන්න ඕනේ. එතකොට මට පුළුවනි එළියේ මැරෙන්න. මං යන්න ඕනේ යුබියානා බලකොටුව බලන්න. ඒක හැමදාමත් එතැන තිබුණා. ඒත් කවදාවත් ඒක ළඟට ගිහිල්ලා බලන්න තරම් කුතුහලයක් මට ඇවිල්ලා නැහැ. ශීත කාලෙට එතැන ඉඳගෙන කොස් ඇට විකුණන, වැස්ස කාලෙට මල් විකුණන ගෑනි එක්ක කතා කරන්න මට ඕනේ. අපි කොච්චර නං එකිනෙකා දැකලා තියෙනවද? ඒත් කවදාවත් මං නිකමටවත් ඒ ගෑනිගෙන් අහලා නැහැ සැප දුක් කොහොම ද කියලා. හිම කබායක් නැතුව ශිතලේ ගිහිල්ලා මට බලන්න ඕනෑ, අන්තිම ශීතල කියන්නේ මොකක්ද කියලා. හෙම්බිරිස්සාව හැදෙයි කියන බයට මුළු ජීවිතේම පොරෝගෙන හිටපු මට දැන් ආසයි ශීතල මොකක්ද කියලා ඇඟටම දැනිලා බලන්න."

"කොටින්ම කියනවා නං මං ආසයි මහ වැස්සේ එළියට ගිහිල්ලා මගේ මූණට වැහි බින්දු වැටෙන හැටි බලන් ඉන්න. මගේ හිත යන ඕනේ පිරිමියෙක් එක්ක හිනාවෙන්න. ඒ පිරිමි අරත් දෙන කෝපි බොන්න, මගේ අම්මා ඉඹින්න. මං අම්මට ආදරෙයි තියන්න. මගේ තියෙන හැඟීම් එළියට දාන්න  ලජ්ජා වෙන්නේ නැතුව අම්මගේ උකුලේ මුහුණ හොවාගෙන හඬා වැටෙන්න. මේ එකක්වත් අලුත් දේවල් නෙවෙයි. මෙච්චර කාලයක් මං කරලා තියෙන්නේ මේවා හංගගෙන ඉන්න එක."

" අපි හැමෝම ජීවත් වෙන්නේ අපේම ලෝකවල. ඒ වුණාට අර තරු පිරිවරාගත්ත අහස දිහා ඔයා බැලුවොත් පෙනෙයි. ඒ කෝටි ගණන් වෙනස් ලෝක ඔක්කොම එකතු වෙලයි විශ්වය හැදෙන්නේ කියලා. ඒ එකකට එකක් වෙනස්, ඒත් ඒ හැම එකක්ම එකතු වෙලයි, සෞරග්‍රහ මණ්ඩල හැදෙන්නේ, මන්දාකිණි හැදෙන්නේ."

"හැම මනුස්ස සත්ත්වයෙක්ම අද්විතීයයි. ඒ කියන්නේ එකිනෙකාගෙන් වෙනස්. අපි එක එක්කෙනාට තියෙනවා අපිටම සුවිශේෂ ලක්ෂණ, සහජ ඥාන, සතුට ලබන ක්‍රම, වික්‍රම නිසා කරන්න තියෙන ආසාවල්, හැබැයි සමාජය හැම වෙලාවෙම අපි මත පනවනවා සාමූහික හැසිරීමේ ක්‍රමයක්. ඇයි අපි ඒ විදිහටම හැසිරෙන්න ඕන කියල කිසි කෙනෙක් ප්‍රශ්න කරන්නේ නැහැ. ඒ ගොල්ලෝ නිකම්ම ඒක පිළිගන්නවා. හරියට අර ටයිප් රයිටරේ QWERTY යතුරු පුවරුව හොඳම එක කියලා පිළිගත්තා වගේ. ඔයාට කවදා හරි, ඔරලෝසුවේ කටු ඇයි අනික් පැත්තට යන්නේ නැතුව මේ පැත්තට විතරක්ම යන්නේ කියලා ප්‍රශ්න කරන කාව හරි හම්බ වෙලා තියෙනවද?"

"...ගතවන හැම දවසක්ම ප්‍රාතිහාර්යයකැයි ඈ සිතාවි. ඇත්තටමත් එය එසේමය. අපේ මේ බිඳෙනසුලු පැවැත්ම තුළ ගතවන ඕනෑම මොහොතක කොපමණ නම් අතුරු ආන්තරා එළැඹිය හැකිදැයි සිතන විට නොමැරී ගතවන සෑම දවසක්ම ඇත්තෙන්ම ප්‍රාතිහාර්යයක් නොවේද?"

කෘතිය - වෙරොනිකා මැරෙන්න තීරණේ කරයි ( Veronika decides to die) 
කතුවරයා - පාවුලෝ කොයියෝ (Paulo Coelho) 
පරිවර්තනය - ගාමිණි වියන්ගොඩ  Gamini Viyangoda 
ප්‍රකාශනය - සරසවි ප්‍රකාශකයෝ