( දයාරත්න ඇඹෝගම)

ඉරි තැලීමකට ලක්ව තිබෙන අනුරාධපුර ඓතිහාසික ජේතවන ස්තූපයේ සං‍රක්ෂණ කටයුතු යලි ආරම්භ කල බව මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදල පවසයි.

හතරැස් කොටුවේ සිට ගර්භයේ පහලට උතුරු , දකුණු හා බටහිර දිසාවලින් මෙම ඉරිතැලීම් විහිදෙමින් තිබේ.

ක්‍රි.ව. 3 වන සියවසේ මහසෙන් මහ රජතුමන්ගේ නිර්මාණයක් වන ජේතවන දාගැබ ගඩොලින් ඉදිකරන ලද ලෝකයේ විශාලතම සමාරකයයි. මෙය ලෝක උරුම ස්ථානයක් ලෙසටද යුනෙස්කෝ සංවිධානය විසින් ප්‍රසිද්ධියට පත් කොට තිබේ.

දෙස් විදෙස් සංචාරක ආකර්ෂණය දිනාගත් ඓතිහාසික ස්ථානවලින් ප්‍රධාන ස්මාරකයක් සේ සැළකෙන ජේතවන දාගැබ ක්‍රි.ව. 10 වන ශත වර්ෂයේ සිට වල්වැදී රූස්ස ගස්වලින් වැසී තිබී 80 දශකයේ මුල් භාගයේ මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදල ස්ථාපනය කිරීමෙන් පසුව සං‍රක්ෂණය කර 2009 වසරේ මැයි මස 15 වන දින දෙස් විදෙස් ජනතාව සඳහා විවෘත කරන ලදි.

ජේතවන ස්ථුපය කේන්ද්‍ර කරගත් ආරාමය පිහිටියේ මිහිඳු මහ රහතන් වහන්සේ ප්‍රථම ධර්ම දේශනය පැවැත්වූ නන්දන වනයේ යැයි කියැවේ. එසේම පිරිවෙන් රාශියකින් සමන්විතවූ ජේතවන ආරාමයේ භික්ෂූන් වහන්සේ 8000 ක් දෙනා වැඩ සිටිය බවද සඳහන් වේ.

කෙසේ වෙතත් මෙම පිපිරීම පිළිබඳව කරුණු දක්වන ජේතවනාරාමාධිපති ඉහල හල්මිල්ලෑවේ රතනපාල හිමියන් පවසන්නේ ස්තූප ගර්භයේ ගරා වැටුණු පැරණි කොටස් ඉවත්කර සං‍රක්ෂණය කිරීමේදී ඇතැම් ස්ථානවල මෙම පිපිරීම් සිදුවී ඇති බව තමන් වහන්සේ අනුමාණ කරන බවත් මේවා ස්තූපයේ දිගුකාලීන පැවැත්මට හානිදායක නොවන බවත්ය.

මෙම සං‍රක්ෂණ ක්‍රියාවලිය පිළිබඳව අප කල විමසීමේදී ජේතවන ව්‍යාපෘතියේ උසස් නිළධාරියකු පැවසුවේ පිපිරීම් සිදුවූ ස්ථානවලට ලඟාවිය හැකිවනසේ පලංචි ඉදිකරන බවත් අනතුරුව හතරැස් කොටුව පාමුල එය වටා ගර්භය මතුපිට ආරක්ෂිත වැස්මක් යොදා දෙවනුව පිපිරීම් සිදුවූ ස්ථාන සං‍රක්ෂණය කරන බවයි.