වැඩිම ආයු කාලයක් විඳින මිනිසුන් සිටිනා රටවල් දෙක ලෙස අයිස්ලන්තය හා ජපානය පත්ව සිටිති.

ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ වාර්තාවකට අනුව 2012 දී  ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ දත්ත අනුව ගැහැනියක අවුරුදු 73ක් හා පිරිමියකු අවුරුදු 68ක් ජීවත්වන බව හෙළිකැරගෙන ඇත.

මෙම තත්වය 1990 දි සාමාන්‍ය ගෝලීය ජීවන අපේක්ෂාවට වඩා අවුරුදු හයක වැඩිවීමකි. වත්මන් දත්තයන්ට අනුව වැඩිම ආයුවින්දනයක් අපේක්ෂා කරන ගැහැනු ජීවත්වන්නේ ජපානයේය. ඒ වයස අවුරුදු 87කි. වැඩිම පුරුෂ ආයු කාල අපේක්ෂාව වන වයස අවුරුදු 81ට හිමිකම් කියන්නේ අයිස්ලන්තයයි.

ඊලඟ ස්ත්‍රී වැඩිම ජීවන අපේක්ෂා වන අවුරුදු 85 ස්පාඤඤය, ස්විට්සර්ලන්තය, සිංගප්පුරුව සහ ඉතාලිය යන රටවල් හිමිකම් කියයි. අයිස්ලන්තයට පසු වැඩිම පුරුෂ ආයු අපේක්ෂාවට හිමිකම් කියන්නේ  ස්විට්සර්ලන්තය,ඕස්ට්‍රේලියාව,ඊශ්‍රාලය සහ සිංගප්පූරුව යන රටවල් කිහිපයයි. එම ආයු කාලය වසර 80කි.

එක්සත් රාජධානියේ 2012 දි උපන් පිරිමියකුගේ අපේක්සිත ආයු කාලය වයස 79ක් වන අතර ගැහැනු ළමයකු අවුරුදු 83ක් ජීවත්වනු ඇතැයි අපේක්ෂිතය

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ 2012 දී උපත ලද පිරිමි ළමයෙකුගේ ආයු වින්දන වයස අවුරුදු 76 ක් වන අතර ගැහැනු ළමයෙකුගේ එය අවුරුදු 81 ක් බව ගණන් බලා ඇත.

ඉහළ ආදායම් සහිත සියලුම රටවල් එකට ගෙන ඇති පිරිමින්ගේ දැනට පවතින  සාමාන්‍ය ජීවන අපේක්ෂාවන් අවුරුදු 76 ක් වන අතර පිරිමි ළමයෙකු අඩු ආදායම් ලාභි රටක උපත ලද්දේ නම් අවුරුදු 60කි එනම් ඉහළ ආදායම් රටක ජීවිත අපේක්ෂාවට වඩා අවුරුදු 16  ක්  අඩුවෙන් ඔවුහු ජීවත් වෙති.

2012  දි උපත ලද ඉහළ ආදායම් ඇති රටක ගැහැනු ළමයෙකුගේ ජීවන අපේක්ෂාව 82 ක් වන අතර අඩු ආදායම් ලාභි රටක එම වයස අවුරුදු 63 කි.

ඉහළ ආදායම් රටවල ජීවන අපේක්ෂාව වාසිදායක ලෙස  වැඩි වීමට බලපා ඇති සාධකය ලෙස හඳුනාගෙන ඇත්තේ සාර්ථක ලෙස බෝනොවන  රෝගයන් පාලනය කිරීමයි . මෙහිදී හෘදයාබාද සහ දියවැඩියාව පාලනය කිරීම වැදගත් වී ඇති බව ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ සංඛ්‍යාලේඛන සහ තොරතුරු පද්ධතියේ අධ්‍යක්ෂ ආචාර්ය ටයිස් බෝර්මා පවසයි.

සාමාන්‍යයෙන් මිනිසුන් ප්‍රමාණයක් තමන්ගේ 60 වන ජන්ම දිනයට පෙර මරණයට පත්වන්නේ හෘදයාබාධ සහ ආඝාතය වැළදීමෙනි.

ධනවත් රටවල අධි රුධිර පිඩනය වඩා  ක්‍රමවත් ලෙස පාලනය කරණු ලබයි. රටවල් කිපයක දුම්කොල භාවිතය අඩුවීමද දීර්ඝායු විඳීමට එම රටවල වැසියනට උදව් වී තිබේ.

කෙසේ නමුත් 2014 ලෝක සෞඛ්‍ය සංඛ්‍යාලේඛන වාර්තාවට අනුව අඩු ආදායම්ලාභී රටවල 1990 සහ 2012 අතරේදි සාමාන්‍ය ජිවන අපේක්ෂාව අවුරුදු 9 කින්  ඉහළ ගොස්  වැඩිම ප්‍රගතියක් පෙන්නුම් කර තිබේ.

අඩු ආදායම් ලාභී රවටල් අතරින් වැඩිම ජීවන අපේක්ෂා වර්ධනය  හිමිකර ගෙන ඇත්තේ ලයිබීරියාවයි. එනම් 1990 දි 42 ක් වු එම වයස 2012 වනවිට 62 ක් බවට පත්ව ඇත. ඉතියෝපියාව 45 සිට 64 දක්වාද මාල දිවයින 58 සිට 77 දක්වාද කම්බෝජියාව 54 සිට 72 දක්වාද ටිමෝරය 50 සිට 66 දක්වාද රුවන්ඩාව 48 සිට 65 දක්වාද මෙම ඉහත කි කාලය තුළ තම ජීවන අපේක්ෂාවන් වැඩි කරගෙන තිබේ.

ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් ආචාර්ය මාගරට් චෑන් පවසන්නේ ගෝලීය ජිවන අපෙක්ෂාවන් දියුණු වීමට බලපා ඇති වඩාත්ම වැදගත් හේතුව වන්නේ ස්වල්ප ප්‍රමාණයක් පමණක් ළමයින් තම පස්වන උපන් දිනයට ප්‍රථම මියැදීම බවයි.

නමුත් ලෝකයේ සංඛ්‍යා දත්තයනට අනුව පෙනීගොස් ඇත්තේ ගැහුනුන් පිරිමිනට වඩා වැඩි කාලයක් ජිවත්වන බවයි.

ඉහළ ආදායම් රටවල සාමාන්‍ය වශයෙන් එම වයස අවුරුදු 6  ක් වැඩිවන වන අතර අඩු ආදායම් රටවල එම කාලය සාමාන්‍යෙයන් අවුරුදු තුනකි.

සහරා අප්‍රිකා උප  මහාද්වීපයේ ඇන්ගෝලාව,මධ්‍යම අප්‍රිකානු ජනරජය, චැඩ්, අයිවරි රාජ්‍යය, කොන්ගෝ ජනරජය, ලෙසොතෝ, මොසැමිබික්, නයිජීරියා සහ සියරාලියොන් යන රටවල තවමත් ජීවිත අපේක්ෂාවන් අවුරුදු 55 ට අඩුබව වාර්තාවේ.

ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ සංඛා දත්ත අනුව පෙන්වාදෙන්නේ වැඩිම සංඛාවක් නොමේරු දරුඋපත් මරණවලට බලපාන ප්‍රධාන හේතු තුන වන්නේ  කිරිටක හෘද රෝග, නියුමෝනියා වැනි බෝවන ස්වසන රෝග සහ ආඝාතයයි.

කෙසේ නමුත් ගෝලිය වශයෙන් ගත්කළ මරණවලට බලපාන ප්‍රධානම හේතු විවිධවේ.

අප්‍රිකානු රටවල් 22 ක නොමේරු ලදරු මරණවලට සියයට 70 ක් බලපාන ප්‍රධානම හේතුවනම් බොවන රෝගීතත්වයන්ය.

එයට අනුව සසඳන කළ ඉහළ ආදායම් ලබන  රටවල් 47 ක  මේ තත්වයට හේතුවන්නේ බෝනොවන රෝග සහ තුවාල හේතුවෙන් සියයට 90 ක් මරණයට පත්වේ.

වයස අවුරුදු 5ට වඩා අඩු වයස්වල මරණයන්ට වඩාත්ම වැඩිම හේතු වන්නේ මළ දරු උපත්වේ.

ළදරු මරණවලට වැඩිම දෙවන හේතුව  වන්නේ නියුමෝනියා රෝගීතත්වයයි.