ශ්‍රී ලංකාව ඉහළ යන ආහාර මිල ගණන්, අඩු විදේශ සංචිත සහ වර්ධනය වන මූල්‍ය හිගය සමග පොරබදමින් සිටින විට, ආහාරයට ගත හැකි තෙල් ආනයනය සහ දේශීය නිෂ්පාදනය සම්බන්ධයෙන් සමබර හා ප්‍රායෝගික ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කිරීම ඉතා වැදගත් වේ. වත්මන් තත්වය දිගු කාලයක් පවතින තරමට, රජයේ ආදායම සහ භාවිතයට නොගත් කර්මාන්තශාලා ධාරිතාව අහිමි වීමෙන් රැකියා අහිමිවීම් සහ පාරිභෝගිකයන්ට වැඩි වන දුෂ්කරතා දක්වා ආර්ථික හානිය වැඩි වේ. 

පාරිසරික ගැටලු හේතුවෙන් 2021 දී ආරම්භ වූ ශ්‍රී ලංකාවේ පාම් තෙල් ආනයන තහනම සහ දේශීයව නිපදවන ලද ආහාරයට ගත හැකි තෙල් සඳහා ඉහළ බදු පැනවීම මේ වන විට රටේ ආර්ථිකයට බරපතළ ගැටලු ඇති කර ඇත. එහි බලපෑම ඉවුම් පිහුම් තෙල් හිඟයෙන් ඔබ්බට ගොස් ආහාර, සංචාරක සහ නිෂ්පාදනය වැනි ප්‍රධාන කර්මාන්ත ද පීඩනයට ලක්ව ඇති අතර, එමගින් රටට එහි මෑත කාලීන ආර්ථික අර්බුදයෙන් ගොඩ ඒම දුෂ්කර වී තිබේ. 

පාම් තෙල් ලොව විශාලතම වෙ​ෙළඳපොළ කොටස හිමිකර ගනී

එළවළු තෙල් අතරින් විශාලතම කොටස ලෙස ඉස්මතු වී ඇත්තේ පාම් තෙල් ය. එබැවින් ගෝලීය පුරෝකථනවලට අනුව, 2034 වන විට එහි තක්සේරුව ඩොලර් බිලියන 362.80 දක්වා ළඟා වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. අද වන විට, පාම් තෙල් නිෂ්පාදනය කරනු ලබන්නේ ඉන්දුනීසියාව සහ මැලේසියාව යන රටවල වන අතර, එය ලෝක සැපයුමෙන් සියයට 85 කට වඩා වැඩිය. ඊට අමතරව, පාම් තෙල් නිෂ්පාදනය කරන රටවල් 42 ක් ඇත. එබැවින් ශ්‍රී ලංකාවට විශාල විභවයක් ඇත.
පාම් තෙල් සඳහා ඇති දැඩි ඉල්ලුමට සාධක කිහිපයක් හේතු වේ. එහි අඩු පිරිවැය සහ ඉහළ අස්වැන්න පාරිභෝගිකයන්ට සහ කර්මාන්ත සඳහා ආර්ථිකමය තේරීමක් කරන අතර, ආහාර කර්මාන්තයේ බැදීම, බේකිං කිරීම සහ කෙටි කෑම සහ රසකැවිලි වැනි සැකසූ නිෂ්පාදන සඳහා පාම් තෙල් බහුලව භාවිත වේ. ආහාරවලින් ඔබ්බට, පාම් ඔයිල් රූපලාවන්‍ය ද්‍රව්‍ය, ඩිටර්ජන්ට් සහ ජෛව ඉන්ධනවල ප්‍රධාන අමුද්‍රව්‍යයක් වන නිසා එය විවිධ අංශ හරහා වටිනාකමක් එකතු කරගෙන ඇත. ඊට අමතරව, පාම් තෙල්වල දිගු ආයු කාලය සහ කාමර උෂ්ණත්වයේ ස්ථායිතාව ගබඩා කිරීම පහසු කරන අතර, උණුසුම් දේශගුණයක් සඳහා වඩාත් සුදුසු වන නිසා එහි ජනප්‍රියතාව තවදුරටත් ඉහළ නංවයි.

පාම් තෙල් තහනම: දෙපැත්ත කැපෙන කඩුව - ආනයන තහනම සහ බදු ක්‍රමය

2021 අප්‍රේල් මාසයේදී ගැසට් අංක 2222/31 යටතේ හඳුන්වා දුන් බලපත්‍ර අවශ්‍යතාව හේතුවෙන්, දේශීය ආහාරයට ගත හැකි තෙල් පිරිපහදු කිරීම සඳහා තීරණාත්මක යෙදවුමක් වන බොර පාම් ඔලීන් (Crude Palm Olein) ආනයනය ඵලදායී ලෙස අවහිර කළේය. ඒ සමගම, 2024 ජනවාරි සහ 2022 ඔක්තෝබර් සිට දේශීයව පිරිපහදු කළ තෙල් සඳහා පිළිවෙළින් සියයට 18 ක අගය එකතු කළ බද්ද සහ සියයට 2.5 ක සමාජ ආරක්ෂණ දායකත්ව බද්ද පනවනු ලැබුණි. 
මෙම වෙනස්කම් ශ්‍රී ලංකාවේ දේශීය තෙල් පිරිපහදු අංශය අඩපණ කර ඇත. කලක් සමෘද්ධිමත් දේශීය කර්මාන්තයක් වූ එය, දේශීයව සැකසූ විකල්පවලට වඩා ආනයනික නිමි තෙල් ලාබදායී කරන මිල විකෘති කිරීම් හේතුවෙන් දැන් අක්‍රියව පවතී.
ලෝකයේ වඩාත්ම දැරිය හැකි සහ බහුකාර්ය ආහාරයට ගත හැකි තෙල්වලින් එකක් වන පාම් තෙල්, ආහාර පිසීමේ තෙල්වල සිට රසකැවිලි සහ බේකරි නිෂ්පාදනය දක්වා ශ්‍රී ලංකාවේ ආහාර සැකසුම් කර්මාන්තවල ප්‍රධාන අංගයක් විය. 2021 ට පෙර, දේශීය ව්‍යාපාර විසින් බොරතෙල් පාම් ඔලීන් ආනයනය කර, දේශීයව පිරිපහදු කර, පරිභෝජනය සහ කාර්මික භාවිතය යන දෙකටම බෙදා හැරියේය.
වත්මන් ආනයන බලපත්‍ර සීමා කිරීම් සහ පාම් තෙල් සඳහා ක්‍රියාත්මක තහනම හේතුවෙන්, ශ්‍රී ලංකාව දැන් පිරිපහදු කළ පොල්තෙල් ආනයනය මත දැඩි ලෙස රඳා පවතින අතර, එය බෙහෙවින් මිල අධිකය. කර්මාන්ත ඇස්තමේන්තුවලින් පෙනී යන්නේ බොරතෙල් පාම් ඔලීන් (ලෝක බැංකුව: 2025 අප්‍රේල් මාසයේදී ඇමරිකානු ඩොලර් 981/ටොන්) සහ පිරිපහදු කළ පොල්තෙල් (2025 අප්‍රේල් මාසයේදී ඇමරිකානු ඩොලර් 2483/ටොන්) අතර ගෝලීය මිල වෙනස මෙට්‍රික් ටොන් එකකට ඩොලර් 1,500 ක් පමණ දක්වා ඉහළ ගොස් ඇති බවයි. මෙය සෑම මසකම ඩොලර් මිලියන 15-20 ක් හෝ වසරකට ඩොලර් මිලියන 150-200 ක් පමණ විදේශ විනිමය අලාභයක් සිදු කරයි.
අප දේශීයව වැඩිපුර පොල්තෙල් නිෂ්පාදනය කිරීමෙන් ඉල්ලුම සපුරාලන්නේ නැත්තේ ඇයි දැයි සමහරු ප්‍රශ්න කරති. පිළිතුර නම් ශ්‍රී ලංකාවේ පොල්තෙල් කර්මාන්තයේ වත්මන් ධාරිතාව ඉතා සීමිත වීමයි. එයට සපුරාලිය හැක්කේ මුළු ඉල්ලුමෙන් සියයට 20 කටත් වඩා අඩු ප්‍රමාණයක් පමණකි.  පොල් සංවර්ධන අධිකාරියට අනුව, ශ්‍රී ලංකාවේ වාර්ෂික පොල්තෙල් අවශ්‍යතාව ආසන්න වශයෙන් මෙට්‍රික් ටොන් 240,000 කි. මෙයින් මෙට්‍රික් ටොන් 40,000 ක් පමණ දේශීයව නිෂ්පාදනය කරනු ලබන අතර, එය මුළු ඉල්ලුමෙන් දළ වශයෙන් සියයට 16.7 කි.
තවද, පොල් ආශ්‍රිත නිෂ්පාදකයන්ගේ සංගමයේ වාර්තා පෙන්වා දෙන්නේ දේශීය නිෂ්පාදනය සහ ඉල්ලුම අතර පරතරය පියවීම සඳහා වාර්ෂිකව පොල්තෙල් මෙට්‍රික් ටොන් 177,000 කට වඩා ආනයනය කරන බවයි. පොල් සහ ආනයන මත මෙම දැඩි යැපීම අවධාරණය කරන්නේ දේශීය පොල්තෙල් කර්මාන්තයේ සීමිත ධාරිතාවයි.

විදේශ විනිමය කාන්දු වීම සහ රජයට ආදායම් අහිමි වීම

බොර පාම් ඔලීන් සිට පිරිපහදු කළ පොල්තෙල් වෙත මාරුවීම රේගු බදුවලින් රජයේ ආදායමට ද බලපා ඇත. බොර පාම් ඔලීන් කිලෝග්‍රෑමයකට රු. 255 ක ආනයන බද්දක් අය කරන අතර, පිරිපහදු කළ පොල්තෙල්වලට අය කරන්නේ කිලෝග්‍රෑමයකට රු. 150 ක් පමණකි. මෙයින් අදහස් කරන්නේ ආදේශකයක් සඳහා සෑම කිලෝග්‍රෑමයක් සඳහාම රජයට රු. 105 ක් අහිමි වන බවයි.
ශ්‍රී ලංකාව සෑම මසකම ආහාරයට ගත හැකි තෙල් මෙට්‍රික් ටොන් 15,000 ත් 20,000 ත් අතර ප්‍රමාණයක් ආනයනය කරන බැවින්, රේගු ආදායමේ ඇස්තමේන්තුගත මාසික පාඩුව රු. බිලියන 1.5 සිට 2.1 දක්වා පරාසයක පවතී. වසරක් තුළ මෙය රු. බිලියන 19 සිට 25 දක්වා සැලකිය යුතු පාඩුවක් බවට පත්වේ. අයවැය හිඟය නිවැරදි කිරීමට උත්සාහ කරන විට, ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන් එවැනි දුර්වල ලෙස සිතා බලා ගත් තීරණ නිසා ඇති වන ආදායම් පාඩු ද සලකා බැලිය යුතුය. මීට පෙර බොරතෙල් පාම් තෙල් ආනයනය කර දේශීයව පිරිපහදු කළ විට හා සසඳන විට, ශ්‍රී ලංකාව දැන් ඉහළ මිල ගණන් සහිත පිරිපහදු කළ තෙල් ආනයනය කිරීම සඳහා මසකට අමතර ඩොලර් මිලියන 15-20 ක් වැය කරයි. මින් වාර්ෂිකව ඩොලර් මිලියන 150-200 ක විදේශ විනිමය කාන්දුවක් ඇති කරන අතර, එමගින් රටේ දැඩි ගෙවුම් ශේෂය සහ විදේශ විනිමය සංචිත නැවත ගොඩනැගීමේ මෑත කාලීන ලාබ අඩපණ වේ.

බදු විෂමතා දේශීය කර්මාන්තවලට තර්ජනයක්

දේශීය කර්මාන්තයට ද්විත්ව පහරක් එල්ල කරමින්, 2022 ඔක්තෝබර් මාසයේ සිට ක්‍රියාත්මක වන සියයට 2.5 සමාජ ආරක්ෂණ දායකත්ව බද්දට අමතරව, 2024 ජනවාරි 1 වැනි දින සිට දේශීයව පිරිපහදු කළ ආහාරයට ගත හැකි තෙල් සඳහා සියයට 18 ක අගය එකතු කළ බද්දක් පනවනු ලැබුණි. මූල්‍ය ඒකාබද්ධතාවට සහාය වීමට අදහස් කළද, මෙම බදු දැඩි බලපෑමක් ඇති කර තිබේ.
“මෙම බදු නිසා දේශීය නිෂ්පාදනය සම්පූර්ණයෙන්ම තරඟකාරී නොවන තත්වයට පත් වී ඇත” යනුවෙන් පවසන්නේ බස්නාහිර පළාතේ ප්‍රධාන තෙල් පිරිපහදුවකින් ප්‍රකාශකයෙකි. “ආනයනික නිමි භාණ්ඩ මෙම බදුවලට යටත් වෙන්නේ නැහැ, එහෙත් අපගේ දේශීයව පිරිපහදු කළ තෙල් අයත් වෙනවා. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, බොහෝ කර්මාන්තශාලා වසා දමා ඇති අතර, රැකියා 5,000 කට වැඩි ගණනක් අවදානමට ලක්ව තිබෙනවා.” තවද, ඉහළ සෘජු බදුවල බර බොහෝ ව්‍යාපාර අවිධිමත් ආර්ථිකයට නැතිනම්, සෙවණැලි ආර්ථිකයට තල්ලු කරමින් සිටින අතර, එය සමස්ත ආර්ථික ස්ථාවරත්වයට සහ වර්ධනයට අහිතකර ලෙස බලපායි.

සංචාරක හා ආගන්තුක සත්කාර අංශයට බලපෑම්

විදේශ විනිමය හා රැකියා සඳහා අත්‍යවශ්‍ය මූලාශ්‍රයක් වන ශ්‍රී ලංකාවේ ආගන්තුක සත්කාර සහ සංචාරක කර්මාන්තයට මෙය විශේෂයෙන් බලපා ඇත. බොහෝ හෝටල්, නිවාඩු නිකේතන සහ අවන්හල්, විශේෂයෙන්ම ගාල්ල, ආරුගම්බේ, බෙන්තොට සහ යාපනය වැනි වෙරළබඩ සංචාරක මධ්‍යස්ථානවල ආහාර පිළියෙළ කිරීම සහ සේවා සැපයීමේදී දැරිය හැකි, උසස් තත්වයේ එළවළු තෙල් මත දැඩි ලෙස රඳා පවතී. “අපි අපේ මුළුතැන්ගෙවල් සඳහා දේශීයව පිරිපහදු කළ පාම් තෙල් මිලදී ගත්තා, එය මහා පරිමාණ ආහාර පිසීමේදී ආර්ථිකමය හා කාර්යක්ෂම වුණා” යැයි පවසන්නේ දකුණු පළාතේ සුඛෝපභෝගී හෝටලයක විධායක සූපවේදියෙකි. “දැන් අපට සූරියකාන්ත හෝ පිරිපහදු කළ පොල්තෙල් වැනි මිල අධික ආනයනික විකල්ප මිලදී ගැනීමට බල කෙරී ඇති අතර, එමගින් අපගේ ආහාර පිරිවැය සියයට 30-40 කින් වැඩි වී තිබෙනවා”.

දේශීය ආහාර නිෂ්පාදනය සහ අපනයන කෙරෙහි බලපෑම

බිස්කට්, චොකලට්, මාගරින් සහ කෙටි ආහාර වැනි නිෂ්පාදන සඳහා පාම් තෙල් මත දැඩි ලෙස රඳා පවතින රසකැවිලි, බේකරි සහ සැකසූ ආහාර කර්මාන්ත ද පීඩාවට පත්ව ඇත. 
දකුණු ආසියාවට සහ මැදපෙරදිගට නිෂ්පාදන අපනයනය කරන නිෂ්පාදකයන් කිහිප දෙනකු ප්‍රමාදය සහ පිරිවැය අධික වීම වාර්තා කර ඇති අතර, එමඟින් කලාපීය අපනයන වෙළෙඳපොළවල ශ්‍රී ලංකාවේ තත්වය අඩපණ වී ඇත. පසුගිය මූල්‍ය වර්ෂය තුළ ආහාරයට ගත හැකි තෙල් මත පදනම් වූ සැකසූ ආහාර අපනයනවල සියයට 20-25 ක පහත වැටීමක් කර්මාන්ත විශේෂඥයන් ඇස්තමේන්තු කරයි. “දේශීය අමුද්‍රව්‍ය දැරිය නොහැකි හෝ ලබා ගත නොහැකි තත්වයට පත් කිරීමෙන් රජය නොදැනුවත්වම කුඩා බේකරිවල සිට බහුජාතික අපනයනකරුවන් දක්වා සමස්ත වටිනාකම් දාමයකටම දඬුවම් කරමින් සිටී” යනුවෙන් ආහාර සැකසුම් අංශයේ ප්‍රකාශකයෙක් පැවසීය.

ඇසුරුම්කරණය, ප්‍රවාහනය සහ සහායක කර්මාන්තවලට බලපෑම් එල්ල වීම

දේශීය ආහාරයට ගත හැකි තෙල් නිෂ්පාදනය පහත වැටීම ඇසුරුම්කරණය, මුද්‍රණය, සැපයුම් සහ ප්‍රවාහනය වැනි කර්මාන්ත සඳහා පහළ ප්‍රතිවිපාකවලට තුඩු දී ඇති අතර, මේ සියල්ල කලක් ශක්තිමත්ව පැවති ආහාරයට ගත හැකි තෙල් අංශයට සහාය විය. විශේෂයෙන්, දේශීය පිරිපහදුකරුවන්ට බහාලුම්, ලේබල් සහ ඇසුරුම් ද්‍රව්‍ය සැපයූ දේශීය ඇසුරුම් සමාගම්වල ඉල්ලුම පහත වැටී ඇත. සමහරක් මෙහෙයුම් වසා දමා හෝ සේවකයන් දොට්ට දමා ඇත. මෙම පහසුකම් බොහොමයක් නාගරික මධ්‍යස්ථානවලින් පිටත පිහිටා ඇති අතර, අඩු සංවර්ධිත දිස්ත්‍රික්කවල තරුණයන්ට සහ කාන්තාවන්ට ස්ථාවර රැකියා සපයන බැවින් මෙය ග්‍රාමීය රැකියා සඳහා ද බලපා ඇත.

ආහාර උද්ධමනය සහ පාරිභෝගික බලපෑම

දේශීයව පිරිපහදු කළ තෙල් හිඟය ඉහළ මිල ගණන් සහිත ආනයන මත යැපීම වැඩි කිරීමට හේතු වී ඇති අතර, ආහාර අංශය පුරා පිරිවැය ඉහළ යාමට හේතු වී තිබේ. බිස්කට්, චොකලට්, බේකරි මේද සහ දෛනික ඉවුම් පිහුම් තෙල් වැනි අයිතමවල සිල්ලර මිල වසරින් වසර සියයට 15-25 කින් ඉහළ ගොස් ඇති අතර, ඉහළ උද්ධමනය සහ එකතැන පල්වෙන වැටුප් මධ්‍යයේ දැනටමත් බරින් පෙළෙන කුටුම්භවලට පීඩනයක් එක් කර ඇත. 

පාරිසරික අභිප්‍රාය එදිරිව ආර්ථික යථාර්ථය

පාරිසරික තිරසාරභාවය සඳහා සහ ජෛව විවිධත්වයට තර්ජනයක් වන පාම් තෙල් වගා මත යැපීම අඩු කිරීම සඳහා ආනයන සීමා කිරීම් අවශ්‍ය බව රජයේ නිලධාරීන් විසින් පවසා තිබුණි. කෙසේ වෙතත්, විචාරකයන් තර්ක කරන්නේ දේශීය තෙල් බීජ විකල්ප හෝ දේශීය නිෂ්පාදකයන් සඳහා සහනාධාර සඳහා සමාන්තර තල්ලුවක් නොමැතිව, ප්‍රතිපත්තිය ආර්ථික අවදානම ගැඹුරු කරන බවයි.
දිගුකාලීන පාරිසරික ප්‍රතිලාභ තිබිය හැකි වුවද, තල, සූරියකාන්ත හෝ සෝයා තෙල් වගාව වැනි තිරසාර විකල්ප සමග සැපයුම් පරතරය පිරවීම සඳහා පුළුල් සංක්‍රාන්ති සැලැස්මක් හඳුන්වා දී නොමැත. හරිත පිරිපහදු තාක්ෂණය හෝ කුඩා වතු හිමියන්ගේ සහාය සඳහා සැලකිය යුතු ආයෝජනයක් ද සිදු කර නොමැත.

නීති විරෝධී ආනයන අවදානම සහ නියාමන හිඩැස්

මෙය තවත් සැලකිලිමත් විය යුතු ක්ෂේත්‍රයකි. ශ්‍රී ලංකාවේ එය සුලභ දෙයක් වන අතර, විධිමත් මාර්ග සීමා කර ඇති බැවින්, ප්‍රධාන වශයෙන් උතුරු පළාතේ වරාය හරහා පාම් තෙල් අවිධිමත් ලෙස ජාවාරම් කිරීම ඉහළ යන බව වෙළෙඳපොළ අභ්‍යන්තරිකයන් වාර්තා කරයි. මෙම කළු වෙළෙඳපොළ මෙහෙයුම් රාජ්‍ය ආදායම අඩපණ කරනවා පමණක් නොව, ගුණාත්මකභාවය සහ ආරක්ෂක ප්‍රමිතීන්ට හානි කිරීමේ අවදානමක් ද ඇත.

ප්‍රතිපත්ති ආපසු හැරවීම සහ බදු ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා ඉල්ලීමක්

කර්මාන්ත සංගම් සහ වාණිජ මණ්ඩල ශ්‍රී ලංකා රජයෙන් (GoSL) ඉල්ලා සිටින්නේ බොරතෙල් පාම් ඔලීන් සඳහා ආනයන සීමා ආපසු හරවා දේශීයව නිෂ්පාදනය කරන ලද ආහාරයට ගත හැකි තෙල් සඳහා වැට් සහ සමාජ ආරක්ෂණ දායකත්ව බද්ද ඉවත් කර, 2022 ඔක්තෝබර් සහ 2024 ජනවාරි මාසයට පෙර පැවති බදු ව්‍යුහය නැවත ස්ථාපිත කරන ලෙසයි.“අපගේ අක්‍රිය කර්මාන්තශාලා සදහටම වසා දැමීමට පෙර ඒවා නැවත ආරම්භ කළ යුතුයි” යැයි එක් කර්මාන්තශාලා හිමිකරුවෙක් පවසති. “බොහෝ කලකට පෙර, රජය මෙම කර්මාන්තය දිරිමත් කළා. පසුව හදිසියේම එය තහනම් කළා. එහිදී දැනටමත් සම්බන්ධ වී සිටින අයට ඇති බලපෑම සලකා බැලුවේ නැහැ. රජය දැන් ආර්ථික පැවැත්ම සහ දුර්වල ලෙස සැලසුම් කළ ආරක්ෂණවාදී ප්‍රතිපත්ති අතරින් එකක් තෝරා ගත යුතුයි.”
සාරාංශයක් ලෙස, ශ්‍රී ලංකාව ඉහළ යන ආහාර මිල ගණන්, අඩු විදේශ සංචිත සහ වර්ධනය වන මූල්‍ය හිගය සමග පොරබදමින් සිටින විට, ආහාරයට ගත හැකි තෙල් ආනයනය සහ දේශීය නිෂ්පාදනය සම්බන්ධයෙන් සමබර හා ප්‍රායෝගික ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කිරීම ඉතා වැදගත් වේ. වත්මන් තත්වය දිගු කාලයක් පවතින තරමට, රජයේ ආදායම සහ භාවිතයට නොගත් කර්මාන්තශාලා ධාරිතාව අහිමි වීමෙන් රැකියා අහිමිවීම් සහ පාරිභෝගිකයන්ට වැඩි වන දුෂ්කරතා දක්වා ආර්ථික හානිය වැඩි වේ. ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන් තේරුම් ගත යුත්තේ දුර්වල තීරණයක් ඉහළ බදුවලින් ලැබෙන කෙටි කාලීන ලාබවලට වඩා බොහෝ සෙයින් වියදම් කළ හැකි බවයි.
“ඩේලි එෆ්ටී” පුවත්පතේ පළවූ ලිපිය 
සිංහලට පරිවර්තනය කළේ 
අනිල් කරුණාරත්න