ගෞරවනීය දෙමළ දේශපාලන නායකයකු වන සැමුවෙල් ජේම්ස් වේලුපිල්ලේ (එස්.ජේ.වී.) චෙල්වනායගම්ගේ 48 වැනි අනුස්මරණ සංවත්සරය අප්‍රේල් 28 වැනිදාට යෙදී තිබුණි. එස්.ජේ.වී. ලෙසින්ද හඳුන්වන චෙල්වනායගම් එසේත් නැතිනම් චෙල්වා, ඉංග්‍රීසියෙන් ෆෙඩරල් පක්ෂය ලෙස හඳුන්වන ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි හි සම-නිර්මාතෘ සහ දිගුකාලීන නායකයා විය.

1949 දෙසැම්බර් මාසයේදී දියත් කරන ලද ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි/ ෆෙඩරල් පක්ෂය වර්තමානයේදී සමරන්නේ එහි දියමන්ති ජුබිලියයි. ඉලංකෙයි දෙමළ අරසුක් කච්චි/ ෆෙඩරල් පක්ෂය සැලකෙන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ උතුරු සහ නැගෙනහිර පළාත්වල ජීවත් වන ශ්‍රී ලාංකික දෙමළ ජනතාවගේ ප්‍රමුඛතම දේශපාලන පක්ෂය ලෙසිනි.

එස්.ජේ.වී. චෙල්වනායගම්, වසර ගණනාවක් තිස්සේ සිංහල බහුතර ආධිපත්‍යයට එරෙහිව දෙමළ දේශපාලන ප්‍රතිරෝධයට නායකත්වය දුන්නේය. ඔහු තම දේශපාලන ප්‍රවේශය තුළ උපාය මාර්ගයක් අනුගමනය කළේ උද්ඝෝෂණ සහ සාකච්ඡාය. අවස්ථාව ලැබුණු සෑම අවස්ථාවකම බලයේ සිටින ආණ්ඩු සමග සාකච්ඡා කිරීම තෝරා ගන්නා අතරම, ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි/ ෆෙඩරල් පක්ෂය ප්‍රචණ්ඩකාරී නොවන විරෝධතා ව්‍යාපාර කිහිපයකම නිරත විය.

චෙල්වනායගම් නායකත්වයෙන් යුත් ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි පක්ෂය කටුක දෙමළ ජාතික ප්‍රශ්නය විසඳීමට ගත් බොහෝ උත්සාහ අතර, බොහෝ දෙනකු බණ්ඩා-චෙල්වා ගිවිසුම හෝ බී-සී ගිවිසුම ලෙස හැඳින්වෙන ගිවිසුමක් අත්සන් කිරීම ද විය. මෙය එවකට අගමැතිව සිටි සොලමන් වෙස්ට් රිජ්වේ ඩයස් බණ්ඩාරනායක සහ චෙල්වනායගම් අතර බලය බෙදා ගැනීමේ මූලධර්ම මත පදනම් වූ ගිවිසුමකි. එය විශාල විභවයක් සහිත ඓතිහාසික ගිවිසුමක් විය. අවාසනාවකට බී-සීගිවිසුම ක්‍රියාත්මක වීමට ඉඩ නොදුන් අතර, එය කෙටි කාලීන එකක් විය. පෙර ලේඛනවල ආධාරව ඇතිව මෙම ලිපියෙන් බණ්ඩා-චෙල්වා ගිවිසුම වසර 68 කට පෙර අත්සන් කළේ කෙසේද සහ ඇයි යන්න පිළිබඳව අවධානය යොමු කරන්නේ එම පසුබිම තුළය.

ගැඹුරු ධ්‍රැවීකරණය

1956 ඓතිහාසික මහ මැතිවරණය සිංහල සහ දෙමළ ප්‍රජාව අතර ගැඹුරු ධ්‍රැවීකරණයක් ඇති කළේය. ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයේ නායක එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. බණ්ඩාරනායකගේ නායකත්වයෙන් යුත් මහජන එක්සත් පෙරමුණ මැතිවරණයෙන් සිංහල බහුතරයක් සිටින දකුණු පළාත් හත ජයග්‍රහණය කළේය. එස්.ජේ.වී. චෙල්වනායගම්ගේ නායකත්වයෙන් යුත් ෆෙඩරල් පක්ෂය ලෙස ඉංග්‍රීසියෙන් හැඳින්වෙන ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි උතුරු පළාතේ ආසන නවයෙන් හයක් සහ නැගෙනහිර පළාතේ ආසන හතෙන් හතරක් දිනා ගත්තේය.

නව රජය විසින් ගත් පළමු ක්‍රියාමාර්ගවලින් එකක් වූයේ රටේ එකම රාජ්‍ය භාෂාව ලෙස සිංහල භාෂාව ස්ථාපිත කිරීමයි. 1956 ජුනි 5 වැනි දින, ගාලු මුවදොරදී සාමකාමීව විරෝධතා දැක්වූ දෙමළ සත්‍යග්‍රහකයන්ට මැරයන් විසින් පහර දෙනු ලැබූ අතර, පොලිසිය එය වැළැක්වීමට කිසිදු උත්සාහයක් ගත්තේ නැත. රටේ ප්‍රදේශ කිහිපයක දෙමළ විරෝධී ප්‍රචණ්ඩත්වය පුපුරා ගියේය. ජුනි 15 වැනි දින, ඡන්ද 56 ට 29 ක් ලෙසින් සිංහල භාෂාව එකම රාජ්‍ය භාෂාව බවට පත් කරනු ලැබුණි.

1956 අගෝස්තු 17-19 දිනවල ත්‍රිකුණාමලයේ දී ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි/ ෆෙඩරල් පක්ෂ සමුළුව පවත්වන විටත් රට තුළ පැවැතියේ දැඩි ආතතියකි. ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි/ ෆෙඩරල් පක්ෂ සමුළුවේදී මූලික ඉල්ලීම් හතරක් ඇතුළත් ඒකමතික යෝජනාවක් සම්මත කළේය. ඒවා නම්:

• ලංකා ෆෙඩරල් සංගමයක් තුළ භාෂාමය පදනමක් මත ස්වාධීන දෙමළ රාජ්‍යයක් හෝ ප්‍රාන්ත පිහිටුවීම.
• මේ රටේ රාජ්‍ය භාෂාවක් ලෙස සිංහල සමඟ නිරපේක්ෂ සමානාත්මතාවක් භුක්ති විඳිමින් දෙමළ භාෂාව එහි නියම ස්ථානයට ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීම.
• වර්තමාන පුරවැසි නීති අවලංගු කිරීමෙන් වතුකරයේ දිස්ත්‍රික්කවල දෙමළ කම්කරුවන්ට පුරවැසිභාවය සහ ඡන්ද අයිතිය ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීම.
• සාම්ප්‍රදායිකව දෙමළ කතා කරන ප්‍රදේශ, සිංහල ජනතාව සමඟ ජනපදකරණය කිරීමේ සියලු ප්‍රතිපත්ති වහාම නතර කිරීම.

මෙම ඉල්ලීම්වලට ධනාත්මකව ප්‍රතිචාර දැක්වීම සඳහා රජයට වසරක කාලයක් ලබා දීමට සමුළුව තීරණය කළේය. ප්‍රතිචාරයක් නොලැබුණේ නම්, ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි පක්ෂය අහිංසාවාදී විරෝධතා ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ කිරීමට නියමිතව තිබුණි. ලබා දුන් අවසාන දිනය 1957 අගෝස්තු 20 වැනිදා විය.

1957 වසර උදා වූයේ වාහන අංක තහඩුවල “ශ්‍රී” අකුර යෙදීමේ ගැටලුව සම්බන්ධයෙන් හටගත් දැඩි ගැටුමක් සමගිනි. පෙර ක්‍රමය වූයේ රටේ නම වන CEYLON (CE,  CL, CN, EY, EN යන ආකාරයෙන්) හි ඉංග්‍රීසි අකුරු භාවිත කිරීමයි. දැන් නව රජයට අවශ්‍ය වූයේ එය සිංහල “ශ්‍රී” අකුර සමග ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීමටයි. දෙමළ දේශපාලනඥයෝ මෙය සිංහල භාෂාව බලහත්කාරයෙන් පනවන ආකාරයක් ලෙස සළකා අමනාප වූහ. මීට ඔවුහු විරෝධය පළ කළහ. දෙමළ “ශ්‍රී” (Shree) අකුරද ආදේශ කරන ලෙස ඉල්ලා සිටියහ. හාස්‍යයට කාරණයක් වන්නේ දෙමළ හෝඩියේ “ශ්‍රී” අකුරක් නොතිබීමයි. භාවිත කරන ලද “ශ්‍රී” අකුර සංස්කෘත භාෂාවෙන් උපුටා ගත් එකක් විය.

ශ්‍රී විරෝධී ව්‍යාපාරය

ජනවාරි 19 වැනි දින ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි/ ෆෙඩරල් පක්ෂය උතුරු-නැගෙනහිර ප්‍රදේශවල ශ්‍රී විරෝධී ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ කළේය. වාහන දෙමළ අකුරුවලින් ලියන ලද අංක තහඩු ඇතිව ධාවනය වීමට පටන් ගත්තේය. “සිංහල” ශ්‍රී යන්න සංස්කෘත භාෂාවෙන් ව්‍යුත්පන්න වූ “දෙමළ” ශ්‍රී ලෙසට වෙනස් කරනු ලැබුණි. පෙබරවාරි 4 වැනි දින ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි/ ෆෙඩරල් පක්ෂ්‍ය නිදහස් දිනය සමරනු ලැබුවේ “කළු ශෝක දිනයක්” ලෙසිනි. හර්තාලයක් හේතුවෙන් උතුරු-නැගෙනහිර ප්‍රදේශවල සාමාන්‍ය ජීවිතය අඩාල විය. කළු කොඩියක් එසැවීමට ඔරලෝසු කණුවක් මතට නැගීමට ගිය ත්‍රිකුණාමලයේ ස්වේච්ඡා සේවකයකු වූ නඩරාජා වෙඩි තබා ඝාතනය කරනු ලැබුණි.

සිංහල බහුතරයක් වෙසෙන පළාත්වල ප්‍රති-ප්‍රචාරක ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ විය. වීදි පුවරු සහ නාම පුවරුවල වූ දෙමළ අකුරු තාර ආලේප කර හෝ කළු කර වසා දැමුණි. සුළු පරිමාණයෙන් වාර්ගික ගැටුම් පිළිබඳ පුළුල් සිදුවීම් වාර්තා විය. “නිල” රාජකාරී සඳහා උතුරු-නැගෙනහිර ප්‍රදේශවලට පැමිණෙන රජයේ අමාත්‍යවරුන් සහ නියෝජ්‍ය අමාත්‍යවරුන් වර්ජනය කරන ලෙස ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි/ ෆෙඩරල් පක්ෂය ඉල්ලා සිටියේය. සත්‍යග්‍රාහයට සහභාගී වූවෝ අමාත්‍යවරුන් යාමට නියමිත ස්ථානවලට රැස්වී ඔවුන්ගේ රාජකාරීවලට බාධා කරනු ලැබූහ.

වාර්ගික ආතතිය වැඩිවීමත් සමග රට ලේ වැගිරීමක් කරා යන බවක් පෙනෙන්නට තිබුණි. ශ්‍රී ලංකාවේ සියලුම අගමැතිවරුන් අතුරින් වඩාත්ම බුද්ධිමතා වූ එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී., තත්වය පරීක්ෂා කර බලා එය ආපසු හැරවිය යුතු බව වටහා ගත්තේය. දෙමළ ජනතාවට සැබෑ දුක්ගැනවිලි ඇති බවත් ඒවා විසඳිය යුතු බවත් ඔහු තේරුම් ගත්තේය. 1926 දී ශ්‍රී ලංකාව සඳහා ෆෙඩරල්වාදය වෙනුවෙන් පෙනී සිටි බණ්ඩාරනායක, ඵලදායී බලය බෙදා ගැනීම එකම විසඳුම බව දැන සිටියේය. ඔහු දැන් ප්‍රාදේශීය සභා පිහිටුවීම හරහා පුළුල් විමධ්‍යගතකරණයක් යෝජනා කළේය.

බණ්ඩාරනායක ප්‍රාදේශීය සභා යෝජනා ක්‍රමය හඳුන්වා දුන්නේ බණ්ඩා-චෙල්වා ගිවිසුමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙසින් බවට පුළුල් විශ්වාසයක් ඇත. ඇත්ත වශයෙන්ම, ප්‍රාදේශීය සභා සඳහා පනත් කෙටුම්පතක් 1957 මැයි 17 වැනි දින ප්‍රකාශයට පත් කරනු ලැබුණි. පසුව බන්ඩා-චෙල්වා ගිවිසුම ජූලි මාසයේදී පැමිණියේය. එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. ට අවශ්‍ය වූයේ ප්‍රාදේශීය සභා පනත් කෙටුම්පත ඉදිරිපත් කිරීමෙන් පසු, දෙමළ නායකයන් සමග අවබෝධයකට පැමිණ එය තවදුරටත් සංශෝධනය කිරීමටය.

රැස්වීමක් ගැන සාකච්ඡාවක්

මේ අතර, ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි පක්ෂය සූදානම් වෙමින් සිටියේ අගෝස්තු 20 වැනි දින ආරම්භවීමට නියමිතව තිබූ “සෘජු ක්‍රියාකාරී” ව්‍යාපාරය සඳහාය. ඒ සඳහා ස්වේච්ඡා සාමාජිකයන් 25,000 ක් ලියාපදිංචි කර තිබුණි. දෙමළ ව්‍යාපාරයට එරෙහිව සටන් කිරීම සඳහා ස්වේච්ඡා සාමාජිකයන් 100,000 ක් බලමුළු ගැන්වීමට සමහර සිංහල නායකයන් පියවර ගෙන තිබුණි. ප්‍රධාන ගැටුමක් නොවැළැක්විය හැකි බවක් පෙනෙන්නට තිබුණි. සාධාරණ නීතිඥවරයා ජය ගත්තේ එම අවස්ථාවේදීය. එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. සහ එස්.ජේ.වී. අතර හමුවක් ගැන සාකච්ඡා කෙරිණි. එය සිදු කරන ලද්දේ අගමැතිතුමාගේම පෞද්ගලික මුලපිරීම මතය.

මෙම හමුවීම සඳහා කටයුතු සූදානම් කළේ දෙමළ නීතිඥවරුන් දෙදෙනකු වන පී. නවරත්නරාජා සහ ඒ.සී. නඩරාජාය. නවරත්නරාජා, එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. සහ එස්.ජේ.වී. යන දෙදෙනාගේම පෞද්ගලික මිතුරෙක් විය. නඩරාජා ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයේ උප සභාපතිවරයෙක් විය. රජයේ පාර්ශවයෙන්, එවකට මුදල් අමාත්‍ය ස්ටැන්ලි ද සොයිසා මෙම සංවාදය ප්‍රවර්ධනය කිරීමේදී ප්‍රශංසනීය කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය.

පළමු රැස්වීම

පළමු රැස්වීම 1957 ජුනි 22 වැනි දින හොරගොල්ලේ අගමැතිතුමාගේ නිවසේදී පැවැත්විණි. චෙල්වනායගම්ගේ මෝටර් රථය අසලට එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. ම පැමිණ ඔහුට ඉන් පිටතට ඒමට උදව් කරනු ලැබීය. තත්වයේ බරපතළකම දෙදෙනාම වටහා ගත් බවක් පෙනෙන්නට තිබුණි. මෙම ඓතිහාසික අවස්ථාවට රජයේ පාර්ශ්වයෙන් එස්. ඩබ්ලිව්. ආර්. ඩී. බණ්ඩාරනායක සහ ස්ටැන්ලි ද සොයිසාද, අතරමැදියකු ලෙස නවරත්නරාජා; අයිටීඒකේ/එෆ්පී පාර්ශ්වයෙන් එස්.ජේ.වී. චෙල්වනායගම්, සී. වන්නියසිංහම්, එන්.ආර්. රාජවරෝතයම්, වී.ඒ. කන්දයියා, ඊ.එම්.වී. නාගනාදන් සහ වී. නවරත්නම් සහභාගි වූහ.

පළමු රැස්වීම සුහදශීලී වාතාවරණයක පැවැත්විණි. සිංහල රාජ්‍ය භාෂාව බවට පත්වීමට වසර ගණනාවක් ගතවනු ඇතැයි පවසමින් එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. දෙමළ බිය අඩු කිරීමට උත්සාහ කළේය. ෆෙඩරල් පක්ෂය බණ්ඩාරනායකගේ ස්ථාවරය අගය කළ නමුත්, දෙමළ තත්වය පිළිබඳ තාවකාලික විධිවිධාන සකස් කළ යුතු බව අවධාරනය කළේය. එස්. ඩබ්ලිව්. ආර්. ඩී. ඊට එකග විය.

බලය බෙදා ගැනීමේ ප්‍රශ්නය මතු වූ විට ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි පක්ෂය ෆෙඩරල් රාජ්‍යයක් සඳහා තම යෝජනාව ඉදිරිපත් කළේය. 1926 දී ෆෙඩරල්වාදය පරමාදර්ශී විසඳුම බවට එස්. ඩබ්ලිව්. ආර්. ඩී. විසින් දරන ලද මතය, ෆෙඩරල්වාදය ඉල්ලා සිටීමේදී තම පක්ෂයට ආශ්වාදයක් ලබා දුන් බව ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි පක්ෂය පෙන්වා දුන්නේය. ඊට පිළිතුරු දෙමින් එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. කියා සිටියේ එවකට ඔහු ෆෙඩරල්වාදය පිළිගත් නමුත්, පසුව ඔහු තම අදහස වෙනස් කළ බවයි. එපමණක් නොව, ෆෙඩරල්වාදය හඳුන්වා දීම සඳහා තමාට ජනවරමක් නොමැති බවද එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. පැවසීය. “දෙමළ දුක්ගැනවිලි විසඳන සහ අභිලාෂ සපුරාලන ෆෙඩරල්වාදයට වඩා වෙනස් විකල්ප විසඳුමක් ගැන ෆෙඩරල් පක්ෂයට සිතිය නොහැකිද?” යැයි ඔහු විමසීය. අගමැතිතුමාගේ තත්වය තේරුම් ගත් ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි / ෆෙඩරල් පක්ෂය ෆෙඩරල් විසඳුමක් සඳහා බලපෑම් නොකිරීමට එකඟ විය.

ඉන්පසු අගමැතිවරයා යෝජනා කළේ ෆෙඩරල් පක්ෂය “ෆෙඩරල් ස්වයං පාලනය” නොව “දැවැන්ත විමධ්‍යගතකරණය” අපේක්ෂා කරන විකල්ප යෝජනා ඉදිරිපත් කළ යුතු බවයි. ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි/ ෆෙඩරල් පක්ෂය ඊට එකඟ වී පිටව ගියේය. නීති විද්‍යාලයේ හිටපු විදුහල්පති බ්‍රිටෝ මුතුනායගම් සහ චෙල්වනායගම්ගේ බෑණා වන ඇල්ෆ්‍රඩ් ජෙයරත්නම් විල්සන් සමග ෆෙඩරල් පක්ෂය සාකච්ඡා කළේය. එවකට විශ්ව විද්‍යාල කථිකාචාර්යවරයකු වූ විල්සන්, පසුව කැනඩාවේ පේරාදෙණිය සහ නිව් බ්‍රන්ස්වික් විශ්ව විද්‍යාලවල දේශපාලන විද්‍යාව පිළිබඳ පීඨාධිපති ධුරයට පත්විය.

උතුරු අයර්ලන්තය

සිත්ගන්නා කාරණය වන්නේ, අනුගමනය කිරීමට සුදුසුම ආකෘතිය බ්‍රිතාන්‍යයේ උතුරු අයර්ලන්තයේ තත්වය බව බ්‍රිටෝ මුතුනායගම්ට හැඟීයාමයි. උතුරු අයර්ලන්ත පාර්ලිමේන්තුව බ්‍රිතාන්‍ය පාර්ලිමේන්තුවට යටත් වූ නමුත්, ෆෙඩරල්වාදයට සමාන නොවන බොහෝ බලතල රඳවා ගෙන තිබුණි.

නීති විද්‍යාලයේ විදුහල්පතිවරයා උතුරු අයර්ලන්ත ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා පනතේ පිටපතක් ෆෙඩරල් පක්ෂයට ලබා දුන්නේය. විල්සන් ෆෙඩරල් රටවල් කිහිපයක ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ පිටපත් ලබා දුන්නේය. කෝපායි මන්ත්‍රී සී. වන්නියසිංහම් සහ ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි ලේකම් වී. නවරත්නම් විකල්ප යෝජනා ක්‍රමයක් කෙටුම්පත් කිරීමට පටන් ගත්හ. ෆෙඩරල් පක්ෂය දින තුනකින් එම කාර්යය ඉටු කළ අතර, එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. ගේ පරීක්ෂාව සඳහා කෙටුම්පත ඉදිරිපත් කරනු ලැබුවේ නවරත්නරාජා හරහාය.

උතුරු-නැගෙනහිර ඒක මණ්ඩල ව්‍යවස්ථාදායකයක් සහ කැබිනට් මණ්ඩලයක් සහිත යටත් රාජ්‍යයක් වීමට නියමිතව තිබුණි. එහෙත් විදේශ කටයුතු, ආරක්ෂක, මුදල්, මුද්දර, රේගු, අන්තර් කලාපීය ප්‍රවාහනය මධ්‍යම රජය සමග පවතිනු ඇත. කොළඹ ආණ්ඩුවෙන් සමූහ ආධාර ලබාදෙන අතර, දේශීය බදුකරණය ද ආදායමට අතිරේක විය හැකිය. පොලිස් සේවය රාජ්‍ය වගකීමක් විය. කොළඹදී යටත් රාජ්‍යය නියෝජනය කරනු ලබන්නේ තේරී පත් වූ මන්ත්‍රීවරුන් හරහාය. දෙමළ කටයුතු සඳහා මධ්‍යම කැබිනට් අමාත්‍යවරයකු පත්වනු ඇත.

දෙවැනි වටයේ සාකච්ඡා

දෙවැනි වටයේ සාකච්ඡා පවත්වනු ලැබුවේ එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී.ගේ රෝස්මීඩ් පෙදෙසේ නිවසේදීය. එහිදී චෙල්වනායගම්, වන්නියසිංහම්, නාගනාදන් සහ නවරත්නම් ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි/ ෆෙඩරල් පක්ෂය නියෝජනය කළහ. යෝජනා සාරාංශයක් ලෙස ෆෙඩරල්වාදයට සමාන බව බණ්ඩාරනායක පෙන්වා දුන්නේය. පරිපාලන විමධ්‍යගතකරණය අවධාරණය කිරීම සඳහා යෝජනා ක්‍රමය ලක්ෂ්‍ය ආකාරයෙන් කෙටි කළ යුතු බව ඔහු යෝජනා කළේය. “පාර්ලිමේන්තුව” සහ “කැබිනට් මණ්ඩලය” වැනි වචන වෙනම රාජ්‍යයක හැඟීම් දෙන බව පවසමින් ඔහු ඒවාට විරුද්ධ විය.

ආපසු පැමිණි ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි පක්ෂය යෝජනා, කරුණු ආකාරයෙන් සාරාංශ කරමින් ලේඛනය නැවත සංශෝධනය කළේය. ප්‍රාදේශීය සභා සංකල්පය බණ්ඩාරනායකගේ සංකල්පයක් බැවින්, “පාර්ලිමේන්තුව” “ප්‍රාදේශීය සභාව” සමග ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීමට ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි පක්ෂය පියවර ගත්තේය. “කැබිනට් මණ්ඩලය” වෙනුවට “අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලය” යන්න ආදේශ කරනු ලැබුවේ මුල් යෝජනාවල සාරය බොහෝදුරට රඳවා ගනිමිනි. ඉන්පසු ස්ටැන්ලි ද සොයිසා, නවරත්නරාජා සහ ෆෙඩරල් පක්ෂයේ නායකයන් අතර සාකච්ඡා මාලාවක් පැවැත්විණි. ඒවාට අගමැතිවරයා සහභාගී නොවූ නමුත්, ඔහු, ඔහුගේ නියෝජිත ස්ටැන්ලි ද සොයිසා හරහා බොහෝ වෙනස්කම් යෝජනා කළේය.

ඒවායින් බොහොමයක් පිළිගැනීමට ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි/ ෆෙඩරල් පක්ෂය පෙළඹුණු නමුත්, එම යෝජනාවලින් මුල් යෝජනා යම් දුරකට දියාරු වීමක් සිදුවිය. එහෙත් එක් කරුණක් සම්බන්ධයෙන් ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි පක්ෂය ස්ථිරව සිටියේය. ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි පක්ෂයට අවශ්‍ය වූයේ උතුරු-නැගෙනහිර සඳහා එක් තනි ප්‍රාදේශීය සභාවක් පිහිටුවීමටයි. උතුර එක් ඒකකයක් වීමට ඉඩ දීමට එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. කැමැත්තෙන් සිටියද ඔහුට අවශ්‍ය වූයේ නැගෙනහිර ඒකක දෙකක් හෝ ඊට වැඩි ගණනක් ලෙසින් වෙන් කිරීමටයි. මෙම කාරණය සම්බන්ධයෙන් දැඩි ලෙස පෙනී සිටි පුද්ගලයා ෆෙඩරල් පක්ෂයේ න්‍යායාචාර්ය වී. නවරත්නම් වන අතර, ඔහු හැඳින්වෙන්නේ ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි පක්ෂයේ “රන් මොළය” ලෙසිනි. අවසානයේ සම්මුතියකට එළඹෙන ලෙසට නවරත්නම්ව පොළඹවා ගනු ලැබුවේ ඒ.සී. නඩරාජා විසිනි. උතුරු නැගෙනහිර පළාත් වෙනම පළාත් සභා ලෙස ස්ථාපිත කිරීමට නියමිතව තිබූ අතර, ඔවුන්ට අවශ්‍ය නම් ඒවා ඒකාබද්ධ කිරීමට ද හැකියාව තිබුණි.

ජූලි 25 - 26 දෙදින පැවැති තීරණාත්මක රැස්වීම

තීරණාත්මක අවසාන රැස්වීම 1957 ජූලි 25 වන දින, පැරණි සෙනෙට් ගොඩනැගිල්ලේ පිහිටි අග්‍රාමාත්‍ය කාර්යාලයේදී පැවැත්විණි. කැබිනට් අමාත්‍යවරු කිහිප දෙනක්ම ඊට සහභාගී වූහ. ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි/ ෆෙඩරල් පක්ෂ නායකයෝ බොහෝ දෙනෙක්ද සහභාගී වූහ. “පහසුකම් සපයන්නා” වූ නවරත්නරාජා ද එහි සිටියේය. සාකච්ඡා සවස 7 ට ආරම්භ විය. රාජ්‍ය භාෂාව ලෙස සිංහල භාෂාවේ තත්වය ඛාදනය නොවිය යුතු බවට කැබිනට් අමාත්‍යවරු දැඩි ස්ථාවරයක සිටියහ. දිග්ගැස්සුණු සාකච්ඡාවකින් පසු, දෙමළ ජාතික සුළුතරයන්ගේ භාෂාව ලෙස පිළිගත යුතු බවට විලියම් සිල්වා විසින් සම්මුතියක් යෝජනා කරනු ලැබුණි. උතුරු-නැගෙනහිර පළාතේ පරිපාලන භාෂාව දෙමළ විය යුතුය. ඒකක ප්‍රශ්නයේදී, උතුර එක් කවුන්සිලයක් වන අතර, නැගෙනහිර කවුන්සිල දෙකකට හෝ වැඩි ගණනකට බෙදිය යුතු බවට අග්‍රාමාත්‍යවරයාගේ ස්ථාවරයට ෆෙඩරල් පක්ෂය එකඟ විය. පළාත් සීමා හරහා වුවද, කවුන්සිලවලට අවශ්‍ය නම් ඒකාබද්ධ විය හැකිය. අවශ්‍ය නම් පවතින සීමා නැවත වෙන් කළ හැකිය.

කවුන්සිලයේ බලතල සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, පිලිප් ගුණවර්ධනගේ නායකත්වයෙන් යුත් අමාත්‍යවරු කිහිප දෙනෙක් තම බලතල පැවරීම ප්‍රතික්ෂේප කළහ. කැබිනට් අමාත්‍යවරුන් විසින් ගැටලුව විසඳා ගන්නා අතරතුර, දෙමළ පක්ෂ සාමාජිකයෝ වෙනත් කාමරයකට ගොස් විවේක ගත්හ. පසුව “රේඛීය” අමාත්‍යවරුන් තම බලතල බෙදා ගැනීමට එකඟ විය.

ජනපද පිහිටුවීම නැවැත්වීමට අගමැතිවරයා කැමැත්තෙන් සිටි අතර, ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි/ ෆෙඩරල් පක්ෂයට සතුටක් ගෙන දෙමින් ඉඩම් නිරවුල් කිරීමේ ක්‍රියා පටිපාටිවලටද එකඟ විය. පුරවැසිභාවය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයේදී වතුකරයේ දෙමළ නියෝජිතයන් සමග සාකච්ඡා කිරීමෙන් ගැටලුව විසඳන බව බණ්ඩාරනායක මහතා ප්‍රකාශ කළේය. “එය පසුව සාකච්ඡා කළ යුතු” බවට ඔහු ෆෙඩරල් පක්ෂයට යෝජනා කළේය. පක්ෂය ඊට එකඟ විය. ඒ වනවිට වේලාව මධ්‍යම රාත්‍රිය පසු වී තිබූ අතර, 1957 ජූලි 26 වැනිදා උදා වී තිබුණි. ජූලි 26 වැනි දින අලුයම 2 ට ඇති කරගත් ගිවිසුමේ කරුණු කියවනු ලැබුවේ වී. නවරත්නම් විසිනි. දෙපාර්ශ්වයම විධිමත් ලෙස ඊට එකඟ විය. අලුයම 2.30 ට සංවේදී ඉදිරි ගමනක් බලාපොරොත්තුවෙන් සිටි මාධ්‍යවේදීන්ව කැබිනට් මණ්ඩල කාර්යාලයට කැඳවනු ලැබුණි. දැල්වෙන කැමරා මධ්‍යයේ බණ්ඩාරනායක සිය ආචාරශීලී ආකාරයෙන් සමාව අයැද සිටියේය: “මගේ මිත්‍රවරුනි, ඔබ සැම අවදියෙන් තැබීම ගැන මට කණගාටුයි. එහෙත් එය ඔබට, අපට සහ රටට ඓතිහාසික රාත්‍රියක්”.

 “අපි එකඟතාවකට ආවා”

රංජි හැන්ඩි එවකට ලේක්හවුස් මාධ්‍යවේදියෙකි. පසුකාලීනව මෛත්‍රීපාල සේනානායක මහත්මිය බවට පත් වූ රංජි මෙසේ පැවසීය: “කරුණාකර අපට ප්‍රතිඵලය කියන්න”. ඉන්පසු “අපි එකඟතාවකට ආවා” යැයි නිවේදනය කළේ ස්ටැන්ලි ද සොයිසාය.

ඉන්පසු එස්.ජේ.වී. දෙසට හැරුණු එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. “චෙල්වා, ඔවුන්ට ඒක ඔබේ කටින්ම අහන්න ඕන” යැයි පැවසීය. චෙල්වනායගම් පැවසුවේ ගිවිසුමක් සකස් කර ඇති බවත්, විස්තර අගමැති විසින් ලබාදෙන බවත්ය. ඉන්පසු බණ්ඩාරනායක මාධ්‍යවේදීන්ගෙන් විමසුවේ පුවත්පත් මුද්‍රණයේ අවසාන වේලාව අල්ලා ගැනීමට කාලය තිබේද යන්නයි. උද්‍යෝගීමත් ලෙසින් කෑ ගැසූ ලේක්හවුස් හි ජෝ සේගේරා, ප්‍රමාද වී මුද්‍රණය කිරීමට විශේෂ විධිවිධාන යොදා ඇති බවත් සම්පූර්ණ විස්තර අවශ්‍ය බවත් පැවැසීය. ඉන්පසු එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී., වී. නවරත්නම්ගේ සටහන් කියැවීය.

ෆෙඩරල් පක්ෂයේ නායකයන්ගෙන් සෑහීමකට පත්වේද මාධ්‍යවේදීහු විමසූහ. නාගනාදන්, වන්නියසිංහම්, රාජවරෝදයම් සහ අමිර්තලිංගම් යන අය ස්ථිර ලෙස පිළිතුරු දුන්හ. අගෝස්තු 20 වැනි දිනට නියමිතව තිබූ ඉලංකෙයි තමිල් අරසුක් කච්චි තම “සෘජු ක්‍රියාමාර්ග” ව්‍යාපාරය කල් දමන බව චෙල්වනායගම් පසුව ප්‍රකාශ කළේය. පුවත්පත් කඩිනමින් මුද්‍රණය කළ අතර, ගිවිසුමේ සම්පූර්ණ කරුණු සමග උදෑසන පුවත්පත් වෙනදාට වඩා ප්‍රමාදව වෙළෙඳපොළට පැමිණියේය. සවස පුවත්පත් වැඩි විස්තර සහිතව වෙනදාට වඩා කලින් ප්‍රකාශයට පත්විය.

ගිවිසුමක් අත්සන් නොකිරීම

විශ්වාස කිරීමට අපහසු විය හැකි නමුත් හාස්‍යජනකම කාරණය වූයේ ඒ වනවිටත් බණ්ඩාරනායක හෝ චෙල්වනායගම් කිසිදු ගිවිසුමක් අත්සන් කර නොතිබීමයි. ඇත්ත වශයෙන්ම බණ්ඩා-චෙල්වා ගිවිසුමක් නොතිබුණි. එය තනිකරම මහත්වරුන්ගේ ගිවිසුමක් විය.

චෙල්වනායගම් සහ නවරත්නම් පසුව ඇල්ෆ්‍රඩ් හවුස් ගාර්ඩන්ස් හි පිහිටි පක්ෂ නායකයාගේ නිවසට ආපසු ගියහ. ගිවිසුමකට එළඹුණු බවට ලිඛිතව කිසිදු ස්ථිර දෙයක් නොමැති බව නවරත්නම් පෙන්වා දුන්නේ එහිදීය. ඇත්තේ එසේ වූ බවට වූ මාධ්‍ය වාර්තා පමණකි.

ඉන්පසු එස්.ජේ.වී. නවරත්නම්ට යෝජනා කළේ මඳ විවේකයක් ගෙන උදෑසන වනවිට කාරණය හසුරුවන ලෙසයි. අලුයම අවදිවූ නවරත්නම්, බණ්ඩා-චෙල්වා ගිවිසුම ලෙස හැඳින්වෙන ලියවිල්ලේ නියමයන් සහ වගන්ති තුනක් කෙටුම්පත් කළේය. එය කොටස් දෙකකින් යුක්ත විය.“අ” කොටස සාකච්ඡා සහ ඇති කරගත් ගිවිසුම්වල සාරාංශයකි. “ආ” කොටස යෝජිත ප්‍රාදේශීය සභාවල ව්‍යුහය, බලතල සහ සංයුතිය පිළිබඳව විය.

සොලමන් සහ සැමුවෙල්

ඉන්පසු චෙල්වනායගම් එහි පිටපත් රැගෙන ජූලි 26 වැනි දින දහවල් අගමැති කාර්යාලයට ගියේය. ආදි තෝමසුවන් වූ සොලමන් සහ සැමුවෙල් විසින් බණ්ඩාරනායක - චෙල්වනායගම් ගිවිසුම ලෙස හැඳින්වෙන ඓතිහාසික ගිවිසුම අනුමත කළේ එහිදීය. එය මාධ්‍ය ආවරණයෙන් තොරව නිහඬව සිදු කරනු ලැබුණි. බණ්ඩාරනායක සතුව එක් පිටපතක් සහ චෙල්වනායගම් සතුව අනෙක් පිටපත තිබුණි. “කෙටුම්පත්කරු” වන නවරත්නම් තෙවන පිටපත ඔහු ළඟ තබා ගත්තේය.

ඉන් වසර ගණනාවකට පසු, ඉන්දියානු හමුදා සමයේදී ඊ.පී.ආර්.එල්.එෆ්. සටන්කාමීන් විසින් මෙම “ඓතිහාසික ලේඛනයේ” පිටපත විනාශ කළ ආකාරය පිළිබඳ දුක්බර කතාව නවරත්නම් විසින් මෙම ලියුම්කරුට පැවැසුවේ ටොරොන්ටෝහි ඔහුගේ පුත් මොහාන්ගේ නිවසේ පැවති සංවාදයකදීය. එය ඊ.පී.ආර්.එල්.එෆ්. සටන්කාමීන් විසින් අත්පත් කරගෙන තිබුණේ යාපනයේ පිහිටි ඔහුගේ නිවසේදීය.

බණ්ඩා-චෙල්වා ගිවිසුම පිටුපස සිටි ගාමක බලවේගය වූ නවරත්නම් තවදුරටත් මට පැවසුවේ අයිටීඒකේ/එෆ්පී ගිවිසුමේ සියලු අංශ ගැන සතුටු නොවූ නමුත්, ප්‍රායෝගිකත්වයේ ආත්මයෙන් සම්මුතියකට එළඹුණු බවයි. 1968 දී ෆෙඩරල් පක්ෂයෙන් වෙන් වී දෙමළ ස්වයං පාලන පක්ෂය ආරම්භ කළ මෙම ප්‍රවීණ දෙමළ නායකයා, 2006 වසරේදී කැනඩාවේ මොන්ට්‍රියල්හිදී මිය යන විට ඔහුගේ වයස අවුරුදු 97 ක් විය.

බණ්ඩා-චෙල්වා ගිවිසුම ගැන අතීතාවලෝකනයක්

ආපසු හැරී බැලීමේදී, බණ්ඩා-චෙල්වා ගිවිසුම යනු, ජාතියක් එහි සම්පූර්ණ විභවය අවබෝධ කර ගැනීමට නම් ජනවාර්ගික ගැටලුව විසඳිය යුතු බව වටහා ගත් නායකයන් විසින් අත්සන් කරන ලද එකක් බව පෙනෙන්නට තිබේ. රට තුළ ජනවාර්ගික ගැටුමේ නැගී එන මනෝභාවය පාලනය කිරීම සඳහා අවබෝධයකට පැමිණීමේ හදිසි හැඟීමක් ද එවකට මතුව තිබුණි. කනගාටුවට කාරණය වන්නේ මෙම ගිවිසුම කිසිවිටෙකත් ක්‍රියාත්මක නොවීමයි. එයට බොහෝ විරුද්ධත්වයන් එල්ල විය.

එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. බණ්ඩාරනායක සහ එස්.ජේ.වී. චෙල්වනායගම් විසින් 1957 වසරේදී අත්සන් කරන ලද මෙම ගිවිසුම නිදහසින් පසු ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලන ඉතිහාසයේ සිදුවූ වැදගත් සිදුවීමක් විය. එවකට අගමැතිවරයා සහ විශාලතම දෙමළ දේශපාලන පක්ෂයේ නායකයා අතර අවබෝධතා ගිවිසුමක් ඇති වී තිබූ අතර, එය ක්‍රියාත්මක කළේ නම් ජනවාර්ගික ගැටුම එහි ආරම්භක අවධියේදීම පාලනය කිරීමට හැකියාවක් ලැබෙන්නට තිබුණි.

“බණ්ඩා-චෙල්වා ගිවිසුම” ලෙස පොදුවේ හැඳින්වෙන මෙම ගිවිසුම කිසිවිටෙකත් ක්‍රියාත්මක වීමට ඉඩ නොලැබුණේ දකුණේ දේශපාලන විරුද්ධත්වය නිසාය. විරුද්ධත්වය පැමිණියේ සිංහල බෞද්ධ පූජක පක්ෂය සහ ගිහියන් අතර සිටි දැඩි මතධාරීන්ගෙන් මෙන්ම රජය සහ විපක්ෂය යන දෙඅංශයේම උමතු කොටස්වලිනි.

මග හැරුණු ස්වර්ණමය අවස්ථාව

බලය බෙදා ගැනීමේ මූලධර්ම මත පදනම් වූ දේශපාලන විසඳුමක් හරහා දෙමළ ජාතික ප්‍රශ්නය එහි මුල් අවධියේදී විසඳීමට ලැබුණු ස්වර්ණමය අවස්ථාවක් වූයේ “බණ්ඩා-චෙල්වා ගිවිසුම”‍ ගිවිසුමයි. එහෙත් එය කිසි විටෙකත් ක්‍රියාත්මක වූයේ නැත, නැතහොත් ක්‍රියාත්මක වීමට ඉඩ දුන්නේ නැත. ඇත්ත වශයෙන්ම එය කිසිදා භූමියෙන් ඉවත් වූයේ නැත. ඛේදජනක ලෙස, ජනවාර්ගික අර්බුදය ක්‍රමයෙන් විවෘත යුද්ධයක් දක්වා වර්ධනය වූ අතර, වසර ගණනාවක් තිස්සේ රට තුළ රුධිර ගංගාවක් ගලා ගියේය.

(***)