ඉතිහාසයෙන් පිටුවක්
නුවරඑළිය ගොල්ෆ් ක්‍රීඩාංගණයට පසුපස වූ ඉංග්‍රීසීන්ගේ පැරණි සොහොන් භූමියේ ඇති මේජර් තෝමස් රොජර්ස්ගේ සොහොන
මේ දිනවල රටේ මහසම්පතක් වන අලි-ඇතුන් පිළිබඳ මහා කතිකාවතක් ගොඩනැගී ඇත. අලි මිනිස් ගැටුම් නිරතුරු අපේ මුළු මහත් සමාජයටම ප්‍රශ්නයක්ව ඇත. ගම්දනව්වල අහිංසක මිනිස්සු අලින්ට ගොදුරුවන අතර තැන තැන වෙඩි වැදී මියගිය අලීන්ගේ සිරුරුද හමුවේ. පරිසරවේදීහු තමන් දන්නා භාෂාවෙන් අලි-ඇතුන් පිළිබඳව රට හමුවේ කරුණු ඉදිරිපත් කරති. එහෙත් අපේ රටේ වටිනා අලි ඇතුන් රටට අහිමි වී යමින් පවතී. ඉකුත් ද‌ා දළ ඇතාගේ මරණය මෙරට සංවේදී මිනිසුන් මහ කම්පනයට පත් කෙරිණ. එය කළවුන්ට දැඩි දඬුවම් ලබාදිය යුතු බව බොහෝදෙනා කියන්නට වූහ.
අද මෙන්ම එද‌ා ඉංග්‍රීසීන්ගේ පාලන සමයේද අපේ අලි ඇතුන් ඝාතනයට ලක්විණ. ඒ ඉංග්‍රීසිහු එද‌ා තමන්ගේ විනෝද‌ාංශයක් ලෙස අලි-ඇතුන් දඩයම් කර තමන්ගේ දක්ෂතාව අන් අය ඉදිරියේ ප්‍රදර්ශනය කළහ. ඉංග්‍රීසි සමයේ අලි ඇතුන් දඩයමට අතිදක්ෂයින් කීපදෙනකුගේ නම් කියැවේ. ඒ අතර මේජර් තෝමස් විලියම් රොජර්ස්, සර් සැමුවෙල් බේකර්ගේ නම් ඉදිරියෙන් කියැවේ. ඔවුන් අතරින් මෙරට අලි-ඇතුන් 1500ක් පමණ දෙනා මරා දමා ඉංග්‍රීසි පාලන සමයේ කළු පැල්ලමක් එක් කළ මේජර් තෝමස් රොජර්ස් ගැන අද ද නුවරඑළිය වැඩිහිටි ජනතාව කතාබහ කරති. ඒ ඔහුගේ සොහොන නුවරඑළියේ පිහිටි නිසාය.
1824 ජනවාරි 04 දින ශ්‍රී ලංකාවේ රයිෆල් බළකායේ මේජර්වරයකු ලෙස මෙරට සේවයට එක්ව ඇත. දක්ෂ හමුද‌ා නිලධාරියෙකු වූ මේජර් තෝමස් 1834 දී බදුල්ල සහකාර ආණ්ඩුවේ ඒජන්ත හා විනිශ්චකාර ධුරයට පත්ව ඇතිබව වාර්තා වේ.
තමාට නිවාඩුවක් ලැබුණු හැම මොහොතකම අලි ඇතුන් දඩයමට හුරුවූ රොජර්ස් අලි ඇතුන්ට ද හොර රහසේ උන් ළඟටම ගොස් දඩයම් කිරීමට අතිදක්ෂයෙකු බවට ඉංග්‍රීසින් අතර ජනප්‍රිය වී ඇත.
මේජර් තෝමස් රොජර්ස් දඩයම එරෙහිව ඌව පළාතේ මහා සංඝයා වහන්සේලාද දැඩි අප්‍රසාදය පළ කළ අතර ඔහුට නිසි දඬුවම් කවද‌ා හෝ හිමි වන බවට සපථ කළහ. එය කෙසේවුවත් 1845 ජූලි 07 දින මේජර් තෝමස් රොජර්ස් හපුතලේ ප්‍රදේශයේ රාජකාරියට ගොස් පැමිණෙමින් සිටියදී අතරමගදී අකුණු සරයක් වැදී මියගොස් ඇත. මියගිය මේජර්වරයාගේ සිරුර හිතවතුන් විසින් නුවරඑළියට ගෙනැවිත් භූමද‌ාන කර ඇත.
මේජර් තෝමස් විලියම් රොජර්ස්ගේ සොහොන පිහිටි නුවරඑළිය ඉංග්‍රීසීන්ගේ පැරණි සොහොන
එම සොහොනටත් වසරකට වතාවක් අකුණුසැර වැදුණු බව නුවරඑළිය පැරන්නන්ගේ මතය වේ. මීට වසර කීපයකට පෙරද එම සොහොනට ආසන්න තැනක වූ විශාල සයිප්‍රස් ගසකට අකුණක් වැදී ගස දෙපලු වී බිම ඇද වැටුණි.
අද ද නුවරඑළිය ගොල්ෆ් ක්‍රීඩා සමාජශාලාවට පසුපස ඇති ඉංග්‍රීසීන්ගේ පැරණි සොහොන් භූමියේ ඇති මේජර් තෝමස් රොජර්ස්ගේ සොහොන දකින්නට පිළිවන. එම සොහොනට අකුණු සැර වැදී දෙපලු වී ගිය සොහොන්ගල පසු කාලයකදී ඉංග්‍රීසින් විසින් යළි ප්‍රතිසංස්කරණය කළ ලක්ෂණද අද එම සොහොන්ගලෙන් දැකගත හැකිය.
අපේ වටිනා සම්පතක් වූ අලි ඇතුන් මරා දැමූ පාපයට අකුණු සරයක් වැදී මියගිය මේජර් තෝමස් රොජර්ස්ට මියයන්නට සිදුවූවාසේම අද දවසේද අපේ උරුමයක් වූ අලි-ඇතුන් මරා දමා සල්ලි සොයන අමනයින්ට අත්වන ඉරණමද කෙබඳු එකක් වේදැයි මෙරට කවුරුත් බලා සිටිති.
ඡායාරූප හා සටහන
නුවරඑළිය ෂෙල්ටන් හෙට්ටිආරච්චි
